Arriva: NS is stelselmatig voorgetrokken

De Nederlandse Spoorwegen zijn stelselmatig voorgetrokken bij het treinvervoer op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Dat komt door de nauwe banden tussen de NS en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat beslist wie er over het spoor mag rijden. Andere partijen hebben geen gelijke kansen gehad.

• Zie ook Arriva komt met alternatief HSL-Plan (het Arriva-plan in pdf)

Dat zei Anne Hettinga, bestuursvoorzitter van Arriva Nederland, tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Vervoerder Arriva bood samen met de Duitse spoorwegen Deutsche Bahn op het binnenhalen van het treinvervoer over de hogesnelheidslijn, maar de opdracht ging naar NS, dat met een torenhoog bedrag van 178 miljoen euro was gekomen.

Ondergrens niet reëel
Hettinga viel bijna van zijn stoel toen hij hoorde van dit bod. Het zou onherroepelijk leiden tot een faillissement van de vervoerder, omdat het geld niet terug te verdienen was. Zelfs de ondergrens van 100 miljoen die Verkeer en Waterstaat had gesteld bij de aanbesteding, noemde Hettinga niet realistisch. Het bod van Arriva en Deutsche Bahn werd destijds ongeldig verklaard.

Samenvoegen
Na onderhandelingen ging de NS uiteindelijk veel minder dan 178 miljoen betalen om over de HSL-Zuid te mogen rijden. Voor Hettinga was dat het begin van een aantal voorvallen waaruit bleek dat de NS en het ministerie te innig met elkaar verstrengeld waren. Toen HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn, in 2010 failliet dreigde te gaan, besloot het ministerie de NS-dochter te redden door de hogesnelheidslijn-concessie samen te voegen met het hoofdrailnet.

Hoofdrailnet gratis erbij
Volgens Hettinga moest NS weliswaar blijven betalen voor de HSL-lijn, maar kreeg de vervoerder het hoofdrailnet er bijna gratis bij voor 80 miljoen. Hettinga: "Niemand weet de reële waarde, het is een schatting. De mijne is dat dat vele malen hoger ligt." Vlak voordat de deal bekend werd had Arriva met FMN nog het Nieuwe Spoorplan ingediend, waarbij de regionale vervoerders naar eigen zeggen lieten zien dat het goedkoper en efficiënter kon.

Alternatief HSL plan
Toen de Fyra in juni 2013 definitief uitviel, moest er een alternatief komen. Hettinga had eind april al door dat de Fyra zou stoppen na berichten in de media. "Arriva heeft toen contact gezocht met het ministerie en de bereidheid getoond om met de zeer ervaren moeder Deutsche Bahn een alternatief te verzorgen. En we hebben ons bij NS gemeld om te helpen." Dat werd afgewezen. In juni is opnieuw contact gezocht, maar de Nederlandse overheid wilde er met de Belgen en de NS uitkomen.

Nieuwe treinen
Toch maakte Arriva een alternatief plan, dat bij het ministerie werd gepresenteerd. "Ik ben ervan overtuigd dat het plan beter is voor de reizigers. Vanaf december 2014 zou een beperkte dienstregeling met bestaande treinen naar Brussel worden gereden, een jaar later een halfuursregeling en in december 2016 een dienst met nieuwe treinen."

Hoofdrailnet
Arriva stelde wel als eis dat de gunning van het hoofdrailnet opnieuw bekeken zou worden. "Het is bijna achteloos terzijde geworpen," zegt Hettinga teleurgesteld. Hij heeft geen echte inhoudelijke reactie gehad, maar is ervan overtuigd dat het een concurrerend bod was en het voor de reiziger een heel goed plan was.

Prijs
Over de prijs kan hij niets zeggen, daar had nog over onderhandeld moeten worden. Hij denkt dat het aantal reizigers nog verder onderuit is gezakt. Het alternatief van de NS dat nu geldt vindt Hettinga niet volwaardig, omdat er pas op de lange termijn hogesnelheidstreinen aan te pas komen, terwijl hij die sneller had kunnen leveren.

Juridische stappen
Arriva heeft bij elke wijziging van de voorwaarden de afgelopen jaren een brief gestuurd dat dat in strijd was met de aanbestedingsregels. Arriva aarzelt over een juridische procedure tegen de overheid, omdat ze graag meer voet aan de grond willen, maar recent is toch juridisch bezwaar aangetekend en die procedure loopt nog.

(c) Treinreiziger.nl / ANP / Allesispolitiek.nl