Spoorvervoerders hebben zorgen over betaalbaar en beschikbaar spoor

Zowel goederenvervoerders en personenvervoerders maken zich zorgen over de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van het spoor. Zij vinden de vergoeding om gebruik te mogen maken van het spoor te hoog. Ook vinden zij dat er te weinig capaciteit beschikbaar is. Deze capaciteit staat extra onder druk doordat ProRail op veel plekken onderhoud pleegt.

Dat meldt de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die vandaag de Spoormonitor 2016 heeft gepubliceerd. Hierin schetst de ACM recente ontwikkelingen in de Nederlandse spoorsector en worden de resultaten van een stakeholdersonderzoek gepresenteerd waarbij onder meer spoorbedrijven en reizigersorganisaties hun visie hebben gegeven op het spoorvervoer.

Nader onderzoek
Henk Don, bestuurslid van de ACM: “Als toezichthouder op het spoor willen wij weten of de geuite zorgen terecht zijn. Daarom gaan wij in 2017 nader onderzoek doen naar de manier waarop ProRail omgaat met de beschikbare capaciteit op het spoor. De ACM gaat in 2017 ook beoordelen of ProRail de gebruiksvergoeding op de juiste wijze berekent.”

Hogere infraheffing
Vervoerders betalen aan ProRail een vergoeding om gebruik te mogen maken van het spoor. De gebruikersvergoeding is door kabinetsbeleid (Rutte I, 2012) de afgelopen jaren fors toegenomen. Zo betaalde NS in 2010 nog 246 miljoen euro om op het Nederlandse spoor te mogen rijden, in 2016 was dat 383 miljoen euro: een toename van meer dan 50%. Doordat de infraheffing fors omhoog is gegaan, is ook de prijs van het treinkaartje harder dan gemiddeld gestegen.

Kilometerheffing
De tarieven van gebruiksvergoedingen voor het spoor liggen voor Nederland en Duitsland ongeveer op een gelijk niveau. “Echter, opgemerkt moet worden dat het spoorvervoer met name concurreert met het wegvervoer. In Duitsland betalen vrachtauto’s ‘maut’ (kilometerheffing), in Nederland niet. Dat trekt de concurrentie tussen weg en spoor in Nederland scheef,” concludeert KNV, de werkgeversorganisatie voor het spoorgoederenvervoer. Volgens KNV moet de infraheffing voor de trein met 40% dalen zolang er geen sprake is kilometerheffing voor de weg.

Marktordening
Personenvervoerders die willen toetreden tot het Nederlandse spoor maken zich zorgen over de kansen die zij krijgen om mee te dingen naar aanbestedingen, schrijft de ACM. Het kabinet heeft een onafhankelijke commissie opdracht gegeven voor een onderzoek naar verschillende scenario’s voor de ordening op het spoor na 2024. In dat jaar loopt de huidige concessie voor het personenvervoer op het hoofdrailnet af. De ACM brengt op verzoek van de Tweede Kamer advies uit bij het rapport van de commissie.

Spoor steeds voller
Het Nederlandse spoor wordt ook steeds voller. Het personenvervoer laat een stijging zien van 144,8 miljoen treinkilometer in 2014 naar 145,6 miljoen in 2015 en 147 miljoen in 2016. Het aantal treinkilometers voor spoorgoederenvervoer steeg van 10 miljoen kilometer in 2014 naar 10,6 miljoen in 2015 en 11 miljoen in 2016.