Hinder op het spoor: van ’pittig najaar’ naar ’hoofdpijnweek’

Na twee weken overlast door stakingen bij de verkeersleiding van ProRail, belandden treinreizigers afgelopen week in een soms bizarre opeenstapeling van storingen. De punctualiteitscijfers van reizigerstreinen maakten een vrije val en zo stevent 2024 af op een slechter jaar dan het al als bedroevend beschouwde 2023.

Aan het einde van de zomer belegden NS en ProRail een persconferentie waarin NS-topman Wouter Koolmees waarschuwde voor een ’pittig najaar’. En het lijkt erop dat dit pittige najaar zich in één week heeft samengepakt; deze week. In een terugblik op deze week spreekt de NS van een ’hoofdpijnweek’. Treinreiziger.nl blikt ook terug en een beetje vooruit.

Problemen beginnen al op zondag

De problemen op het spoor beginnen al op zondagochtend. In Groningen wordt het treinverkeer stilgelegd nadat er in de nacht verzakkingen werden vastgesteld nabij station Europapark. Niet alleen de treinen van de NS worden gehinderd, ook Arriva is flink de klos want ook op andere trajecten kan de vervoerder niet volgens schema rijden omdat onder meer het tankstation voor de treinen bij station Groningen onbereikbaar is.

Op maandag blijven de problemen niet beperkt tot Groningen. Vochtig ochtendweer zorgt voor gladheid door het hele land. “Dan moeten machinisten natuurlijk voorzichtiger rijden en loop je vertragingen op”, zegt NS-directeur besturing en operatie Tim van Leeuwen in de terugblik van NS.

Storing na storing

De incidenten stapelen zich op deze week. Op maandag zijn er ook nog eens vijf meldingen van aanrijdingen en de werkzaamheden op de ’Hollandstrecke’ tussen Zevenaar en Oberhausen lopen een dag uit en daarom moeten veel treinen naar Duitsland een dag langer omgeleid worden.

Het punctualiteitscijfer voor het hoofdrailnet van NS op maandag komt uiteindelijk uit op 72,3 procent (binnen vijf minuten te laat). Maar het kan nog slechter. Een dag later, op dinsdag, zakt het naar 71 procent. In de nacht weer een aanrijding, een defecte bovenleiding bij Lage Zwaluwe waarbij ongeveer 70 reizigers uit de trein worden gehaald en een wisselstoring op de HSL plagen het treinverkeer.

Woensdag dieptepunt

Woensdag zorgen storm Conall, wisselstoringen, een gebroken spoorstaaf en kapotte bovenleidingen voor hinder door het hele land. Treinen vallen uit en veel andere treinen rijden met vertraging. Slechts 62,6 procent van alle reizigerstreinen in het land rijdt op tijd. Een voorlopig dieptepunt voor dit jaar.

Op donderdag gaat de ellende door. Het herstel in Groningen blijkt langer te duren. De gebroken spoorstaaf zorgt nog altijd voor problemen, er is wederom een gebroken bovenleiding. In Noord-Holland staat een kapotte trein stil. Het gaat wel beter dan woensdag want nu rijdt 75,6 procent van de treinen op tijd.

Op vrijdag begint de dag wederom slecht. Even na zes uur gaat 600 meter aan bovenleiding kapot in Amsterdam Duivendrecht. De hele dag rijden er minder treinen tussen Amsterdam en Utrecht. Net na het middaguur komt het treinverkeer tussen Maastricht en Sittard vervolgens voor uren stil te liggen na een aanrijding. Maar aan het einde van de middag komt er goed nieuws uit Groningen. De verzakkingen zijn hersteld en om 16.19 uur rijdt de eerste NS-trein weer over het heropende spoor. Voor even dan. In de avond vliegt een wissel in brand en is het treinverkeer tussen Groningen Europapark en Groningen weer gestremd. Het is tekenend voor deze ‘hoofdpijnweek’.

Redelijk najaar in slecht verlopen 2024

Deze week steekt schril af bij een tot nu toe redelijk verlopen najaar, maar past wel in een jaar dat ronduit slecht is. Tot nu toe ligt de punctualiteit ongeveer een half procent onder die van vorig jaar dat al als een slecht jaar werd beschouwd. Gek genoeg ging het na die bekende waarschuwing voor een pittig najaar wel iets beter.

Voor het eerst dit jaar waren de prestaties gelijk of zelfs beter dan vorig jaar toen er nog niet gewaarschuwd werd. In september was 86,7 procent van alle reizigerstreinen op tijd (binnen drie minuten na de geplande aankomsttijd). In 2023 was dit 86,8 procent en in oktober ging het zelfs beter dan oktober vorig jaar: 87,3 procent tegen 86,1 procent. Tot nu toe is oktober zelfs de enige maand dit jaar waarin er meer treinen op tijd reden dan vorig jaar.

Ook november lijkt vooralsnog beter te gaan dan vorig jaar toen 77,2 procent van de treinen op tijd reed. In 2022 lag dit percentage op 86,1. Ondanks de rampzalige laatste weken, ligt dit jaar de punctualiteit voor de hele maand november voorlopig op 82,9 procent. Dat percentage kan nog iets lager uitvallen als de cijfers voor de laatste dagen zijn verwerkt. Maar hoe dan ook, de komende weken moeten wel heel vlekkeloos verlopen om over het hele jaar beter te presteren dan in 2023.

Wellicht weer boetes in verschiet

De hinder levert de vervoerders en ProRail meer op dan ontevreden reizigers. Bij te veel vertraging en uitval dreigen boetes. Voor de prestaties in 2023 heeft de NS een boete van 2,6 miljoen euro betaald. Dat geld wordt gebruikt voor bodycams voor NS-personeel. ProRail heeft een boete van een half miljoen euro betaald. Hiervan worden camera’s gekocht die langs het spoor komen te hangen en er wordt een informatiecampagne van opgezet. In januari bekijkt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de prestaties op het spoor en wordt er beslist of er wederom boetes volgen.

Mark Koghee / (c) Treinreiziger.nl