‘Spoorwerkers blootgesteld aan kankerverwekkende stoffen door niet naleven regels’

Bij onderhoud van het spoor wordt er niet altijd een stofmasker gedragen. Daardoor worden werknemers die dat onderhoud uitvoeren al zeker tien jaar blootgesteld aan te hoge concentraties van het kankerverwekkende kwartsstof. Dat meldt onderzoeksprogramma Zembla.

Kwartsstof

Spoorbeheerder ProRail benadrukt dat spoorwerkers geen gezondheidsrisico lopen als ze zich houden aan opgestelde regels. Het dragen van een stofmasker is namelijk verplicht als kwartsstof vrij kan komen. Volgens Zembla worden die regels echter regelmatig niet nageleefd. Het programma stelt dat daarmee de wet wordt overtreden.

Kwartsstof kan vrijkomen tijdens werkzaamheden met spoorballast, dat zijn de stenen die op het spoor liggen. ProRail is al meermaals in rapporten geadviseerd om de stenen te vervangen door kwartsstofvrije stenen of door stenen met minder kwartsstof, maar heeft dit advies vooralsnog niet opgevolgd.

Het risico zit in zogenaamd respirabel kwartsstof. Dat is zo klein dat het diep in de longen kan doordringen. Experts noemen respirabel kwarts in de uitzending van Zembla een sluipmoordenaar. Dit omdat mensen jaren na langdurige blootstelling ernstige longziektes of zelfs longkanker kunnen krijgen. Sommige spoorwerkers werken volgens Zembla dagelijks met het spoorballast dat kwartsstof bevat.

Zorgwekkend

Zembla stelt dat daarmee al jarenlang de wet wordt overtreden en de spoorbeheerder haar zorgplicht niet nakomt. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW) start een onderzoek, vertelt Inspecteur-generaal Marc Kuipers in Zembla: “Dit is echt zorgwekkend. Dit is voor ons een onderwerp dat we niet goed genoeg in beeld hebben gehad.”

De experts die Zembla aan het woord laat zijn scherp in hun kritiek. Zo stelt emeritus hoogleraar veiligheidskunde Ben Ale dat de wet wordt overtreden, omdat er geen maatregelen worden genomen om de gevaarbron totaal weg te nemen. “Als je groot en sterk bent kun je in Nederland blijkbaar jarenlang de wet overtreden” stelt de hoogleraar in Zembla.

Het programma heeft ook een vertrouwelijk TNO-rapport in handen, waarin geconstateerd wordt dat de ‘de spoorbranche niet voldoet aan de Arbowet’. Ook TNO meet overschrijdingen van het kankerverwekkende kwartsstof bij verschillende werkzaamheden. 

Reactie ProRail

ProRail zegt in een reactie dat het in 2020 aan TNO heeft gevraagd om te onderzoeken of de eisen rond het percentage kwarts in ballast aangepast moeten worden. “De resultaten van dit onderzoek verwachten we in de zomer van 2021” reageert de spoorbeheerder. Naar aanleiding van de uitzending van Zembla worden werknemers van de aannemers gewezen op het belang van het dragen van de juiste beschermingsmiddelen.

ProRail benadrukt andere passages uit de door Zembla aangehaalde rapporten, bijvoorbeeld van Buro Blauw uit 2010. “De samenvatting van deze conclusie uit het onderzoek is dat bij correct gebruik van adequate
adembeschermingsmiddelen voor alle onderzochte werkplekken de blootstellingswaarden voor kwarts onder de grenswaarde ligt. In ongeveer 85% van de gevallen ligt de blootstelling voor kwarts onder de
10% van de grenswaarde en wordt het gezondheidsrisico als verwaarloosbaar beschouwd” schrijft de spoorbeheerder aan het programma.

ProRail heeft inmiddels alle correspondentie met het programma online gezet.