Politiek worstelt met onbetaalbare spoorlijnen

De politiek worstelt met de nieuw geplande spoorlijnen Lelylijn en Nedersaksenlijn. Hoewel de Tweede Kamer vrijwel unaniem de projecten wil voortzetten, is er geen geld voor beide plannen. Een nieuw onderzoek, dat de coalitiepartijen maandag voor de Lelylijn uit de hoed toverden, dreigt meer ruis dan duidelijkheid te brengen over de voortgang.

Coalitiepartijen NSC, VVD en BBB en oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, CDA, D66, ChristenUnie en SGP willen, tegen de wens in van staatssecretaris Chris Jansen (PVV), dat er snel gewerkt gaat worden aan een masterplan waarin de Lelylijn (Randstad – Groningen) verder wordt onderzocht en waarin onder meer ook woningbouwplannen worden meegenomen. Daarmee moet het project, dat door geldgebrek dreigt stil te vallen, in gang blijven.

Hoofdrol voor spoorlijnen

De partijen dienden het voorstel maandag in tijdens een debat over grote infrastructurele projecten in het land, verzameld in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (Mirt). In het debat speelden de Lelylijn en Nedersaksenlijn (Groningen – Enschede) een hoofdrol. Een zogeheten Mirt-verkenning is normaal het volgende onderzoek dat gedaan moet worden om de spoorlijnen mogelijk te maken. Maar om zo’n onderzoek te starten, moet er voldoende geld voorhanden zijn om 75 procent van de kosten van de projecten te betalen. En dat geld is er bij lange na niet. De Lelylijn komt ruim 10 van de 14 miljard euro tekort en voor de veel goedkopere Nedersaksenlijn is er 1,5 miljard euro tekort.

Staatssecretaris Jansen wil niet niet aan de 75-procent-norm tornen en daarom wil hij de tijd om in het voorjaar van 2025 met een voorstel te komen over hoe verder te gaan met de projecten. Op 20 december praat hij weer met regiobestuurders van Friesland, Groningen en Drenthe. Maar dat gaat de Kamer niet snel genoeg. ’’Het kan niet zo zijn dat het project stil komt te vallen. We verwachten meer creativiteit, meer regie’’, aldus Olger van Dijk van coalitiepartij NSC die met de breed gedragen motie kwam voor het masterplan voor de Lelylijn. Voor NSC is het belangrijk nog dit jaar iets te besluiten omdat de coalitie in het regeerprogramma vastlegde dat er nog dit jaar stappen gezet worden voor de projecten.

’75 procent onhaalbaar’

Naast coalitiegenoten VVD en BBB kreeg Van Dijk alle bij het debat aanwezige oppositiepartijen mee. Eigenlijk vinden GroenLinks-PvdA, ChristenUnie en CDA dat er wel afgeweken kan worden van de 75-procent-norm. “Vijfenzeventig procent voor projecten van 14 miljard is onhaalbaar’’, zei Habtamu de Hoop van GroenLinks-PvdA. Eline Vedder (CDA) viel hem bij en merkte op dat het Mirt wellicht niet geschikt is voor hele grote projecten. Maar de coalitiepartijen houden vast aan de norm en daarmee lijkt het masterplan het enige alternatief om de Lelylijn niet op een dood spoor te doen belanden.

Maar of het masterplan echt de vaart erin houdt voor de Lelylijn is nog maar de vraag. Het valt buiten de Mirt-procedure die grote projecten moeten doorlopen om gerealiseerd te worden. Het is niet bekend waarvan het masterplan onderzoek betaald moet worden. En staatssecretaris Jansen ziet het plan niet zitten en daarom is het nog maar de vraag hoe voortvarend hij het gaat oppakken als de motie wordt aangenomen. Jansen wil eerst nog een keer met de regio praten en hij vindt dat er eerst ook goed gekeken moet worden hoe een onderzoek voor een masterplan ’vormgegeven moet worden’. Jansen vroeg Van Dijk de motie uit te stellen, maar daar wilde de NSC’er niets van weten. ’’In het regeerprogramma staat vervolgopdracht dit jaar.’’

Wel steun, geen voorstel voor Nedersaksenlijn

Een dag debatteren leverde, voor wat betreft de twee spoorlijnen, alleen het voorstel voor het masterplan op. Wat er met de Nedersaksenlijn moet gebeuren, bleef een beetje in de lucht hangen. Voor de spoorlijn is er unaniem steun, maar er kwam geen concreet voorstel om voor dit project van de 75-procent-norm af te wijken of alvast een ander onderzoek te starten. Van Dijk van NSC liet wel weten dat, wat zijn partij betreft, de eerste treinen hier in 2040 moeten rijden.

Het jaar 2040 is de vroegste datum waarop de Nedersaksenlijn klaar kan zijn, zo meldde Jansen onlangs. De Lelylijn kan op zijn vroegst in 2050 klaar zijn. Dat is als alles volgens plan verloopt. Welk plan, dat is nu dus weer een extra vraag.

Mark Koghee / (c) Treinreiziger.nl