Spanje heeft meeste potentie voor nachttreinen

Spanje blijkt uit een nieuw onderzoek de meest kansrijke bestemming te zijn voor nachttreinen. En dat terwijl er geen enkele slaaptrein in het land rijdt. David Dietzenbacher studeerde onlangs af aan de TU Delft met zijn onderzoek naar het potentieel voor nachttreinen en kwam tot de verrassende conclusie dat de bestemmingen waar nu slaaptreinen naartoe rijden qua potentie bij lange na niet in de buurt komen van de bestemmingen die echt kansrijk lijken voor nachttreinen.

Hoewel er nu vanuit Nederland nachttreinen naar Praag (via Berlijn), Innsbruck en Wenen en Zürich gaan, blijkt uit het onderzoek van Dietzenbacher dat vanuit Nederland de meeste potentie voor nachttreinen ligt op verbindingen tussen Amsterdam en Malaga, tussen Amsterdam en Madrid en tussen Amsterdam en Stockholm.

Jaren puzzelen met nachttreinen

Dietzenbacher deed onderzoek naar de denkbeeldige situatie dat er geen vluchten meer zijn. Zijn onderzoeksvraag; hoeveel animo is er dan voor nachttreinen en op welke routes zijn die treinen het meest kansrijk? Het onderwerp kwam niet uit de lucht vallen. ’’De nachttrein is een onderwerp waar ik al jaren over aan het nadenken ben’’, legt hij uit. ’’Stel dat je alle vluchten schrapt, hoeveel treinen heb je dan nodig? Daar heb ik vaak over zitten puzzelen.’’

Dietzenbacher is zelf een echte treinliefhebber en hij heeft al flinke reizen met de (nacht-)trein gemaakt. In 2021 won hij de verhalenwedstrijd van Treinreiziger.nl voor zijn verhaal over zijn treinreis naar Litouwen. Sinds hij als tweejarige langs het spoor in Apeldoorn woonde, hebben de spoorwegen hem gefascineerd.

Vanaf vijftien uur iedereen met nachttrein

Niet verwonderlijk dat het spoor ook bij zijn studie aan de TU Delft en in zijn masterthesis centraal kwam te staan. Dietzenbacher maakte voor zijn onderzoek gebruik van eerdere onderzoeken maar ontdekte ook dat er over nachttreinen nog maar weinig onderzoek is gedaan. Zo kwam hij zelf tot de aanname dat treinritten van zeven uur te kort zijn voor nachttreinen. ’’Dan kiest niemand voor een nachttrein omdat er te weinig tijd is om te slapen. Boven de vijftien uur reist iedereen per nachttrein en ertussenin stijgt het geleidelijk. Bij elf uur reistijd zit je op fifty-fifty.’’

Met die gegevens ging hij puzzelen. Dietzenbacher bekeek alleen stedenparen. Met andere woorden, wat zijn de meest interessante startpunten en bestemmingen voor de nachttreinen. Hij begon beperkt. ’’De eerste resultaten wezen uit dat Duitsland en omgeving kansrijk is. Plaatsen als Hamburg en Wenen. Dat was min of meer een bevestiging dat de potentie overeenkomt met het huidige aanbod.’’

Pas toen hij erin slaagde meer data te verwerken en zijn onderzoek kon uitbreiden naar de hele Schengenzone werd het interessant. In totaal verwerkte Dietzenbacher 1300 stedencombinaties. En wat bleek, Spanje, een land zonder slaaptrein, blijkt de meeste potentie te hebben als bestemming voor nachttreinen. ’’Het is ergens ook niet zo verrassend’’, zegt hij. ’’Spanje is natuurlijk een grote toeristische bestemming en dan ligt het ook nog in een hoekje en op een goede afstand voor nachttreinen vanaf heel veel landen.’’

Ook Amsterdam kansrijke nachttreinbestemming

Amsterdam blijkt het als bestemming ook goed te doen voor nachttreinreizigers. Net als Spanje vanwege de ligging en de populariteit bij toeristen. De route Amsterdam – Barcelona waar European Sleeper op wil rijden, staat op plek 18 op Dietzenbacher’s lijst van kansrijke nachttreinroutes en dat is best hoog, aldus Dietzenbacher. Op de lijst moet je naar plek 53 om de eerste nachttrein te vinden die daadwerkelijk rijdt; de NightJet Amsterdam – Wenen. De hele top 52 van zijn lijst wordt dus (nog) niet gereden.

Van alle steden blijkt Madrid in het onderzoek de populairste nachttreinbestemming met ruim 6000 potentiële reizigers per dag in elke richting, daarna volgen Amsterdam en Barcelona. Spanje is het populairste land met een vraag van 68 nachttreinen per nacht (gevuld met 320 passagiers), gevolgd door Italië en Duitsland. Qua landen is de vraag het grootst tussen Spanje en Italië, gevolgd door Spanje – Duitsland en Spanje – Nederland.

‘Stug als nachttrein naar Spanje niet vol zou zitten’

Maar het onderzoek van Dietzenbacher gaat over het denkbeeldige geval dat er geen vluchten gaan. Zegt dat dan iets over de werkelijkheid waarin er nog wel volop gevlogen wordt? ’’Ja, het zegt zeker iets over de huidige situatie”, meent Dietzenbacher. ’’Het geeft een indicatie van waar vluchten makkelijk vervangen kunnen worden. En het geeft ook aan waar de potentie ligt voor nachttreinen. Als je nu een nieuwe nachttrein wilt beginnen, dan vind je de meeste potentie in Spanje. Het zou stug zijn als je nu een nachttrein naar Spanje zou rijden en die zou niet vol zitten.’’

En in de recente geschiedenis is al gebleken dat een Europa zonder vluchten soms voor kan komen. In 2010 ging het Europese luchtruim voor een week dicht vanwege de uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull. En het luchtruim kan soms dichtgaan door oorlogen en andere internationale spanningen, zoals momenteel het geval is in Oekraïne waar bezoekers nu de trein moeten nemen.

Dietzenbachers onderzoek is voer voor verder onderzoek. Want hoe kan het dat er zoveel potentie zit in Spanje terwijl er maar vijf treinen per dag rijden over het hogesnelheidsspoor op de grens van Spanje en Frankrijk? En nu we weten welke bestemmingen kansrijk zijn, welke routes kunnen er dan het beste gereden worden? Zelf zal hij dat onderzoek niet doen. Na zijn afstuderen is het nu tijd voor wat vakantie en het zoeken naar een baan. Een treinreis is niet uitgesloten.

© Treinreiziger.nl