Zestien doden bij ongeval populaire kabeltram Lissabon – alle trams voorlopig stilgelegd
04 sep 2025 9:05
Bij een ongeval met een van ’s werelds populairste trams in het Portugese Lissabon zijn woensdagavond zestien mensen omgekomen. Er raakten 21 mensen gewond. De volle gele Elevador Gloria kabeltram, die over een steil traject in de stad gaat, ontspoorde en knalde tegen een gebouw.
In Portugal is vanwege het ongeval een dag van rouw aangekondigd. Hoe het ongeval is ontstaan is nog niet bekend en wordt onderzocht. Volgens ooggetuigen stond de tram bovenop de heuvel voor hij naar beneden reed en ontspoorde. De twee Elevador Gloria trams zijn aan elkaar gekoppeld. Als een boven staat, staat de ander beneden. Voorlopig zijn alle kabeltrams in de stad stilgelegd.
De tram uit 1885 is een van de, zo niet de, populairste toeristische attractie in Lissabon. Onder de doden zijn ook buitenlanders maar er zijn geen Nederlanders onder de slachtoffers.
Inmiddels heeft premier Dick Schoof zijn Portugese collega condoleances overgebracht en hem laten weten dat Nederland met de Portugezen meeleeft. Ook staatssecretaris Thierry Aartsen van openbaar vervoer stond gisterochtend in de Tweede Kamer stil bij het ongeval.
(c) Treinreiziger.nl
Met een beetje moeite kun je toch ook wel een foto vinden van de juiste tram? Dit is NIET een kabeltram…!
DuckDukc bv: https://duckduckgo.com/?t=ffab&q=cable+tram+gloria+lisbon&atb=v366-1&ia=images&iax=images
Een foto vinden is makkelijk, maar gebruiken is een tweede.
Het woord kabel-tram is volgens mij ook niet van toepassing. Een kabel-tram vind je bijv. in San Francisco. Een systeem waarbij zelfstandig operende trams zich vastgrijpen aan een continu lopende kabel (en die ook weer los laten om te stoppen).
In Lissabon is sprake van funiculaires waarbij twee trams via een kabel verbonden zijn, waarbij als de ene stijgt de andere in hetzelfde tempo daalt. De aandrijving van de kabel bevindt zich op de top van de helling.
Zo’n systeem moet natuurlijk een veiligheidssysteem hebben voor het geval de kabel breekt. Hoe dat er in dit geval uitziet weet ik niet, maar de trams moeten zich op de een of andere manier kunnen vastgrijpen aan de baan. Omdat hier sprake is van groefrails in bestrating vermoed dat er iets moet zijn in de koker waar de kabel in loopt. Met alleen remmen lukt het niet omdat de helling gewoon te steil is.
Over wat hier nu precies fout gegaan is zal ik verder niet speculeren.
P.S. De stroomafnemers op het dak zijn voor de verlichting en andere elektrische apparatuur en niet voor de aandrijving.
Volgens Wikipedia zit de aandrijving van dit specifieke systeem niet aan de top, maar in de trams. Via de dubbele bovenleiding stuurt de bestuurder van de stijgende tram de motoren van beide trams aan.
Het systeem was tot 1914 nog uitgerust met een tandrad ten behoeve van een eventuele noodstop. Wat ervoor in de plaats kwam vermeldt het artikel niet.
In 1916 gebeurde er iets met een soortgelijke tram in Lissabon, de Ascensor da Bica, wat akelig bekend voorkomt:
Bedankt voor de correctie, ik zat fout. Dit maakt een discussie of het nu een funiculaire of een kabeltram is niet eenvoudiger!
Een interessante beschrijving is ook te vinden op https://www.ernstkers.nl/blog/the-funiculars-of-lisboa/
In de de Verenigde Staten , in San Francisco rijden ook historische kabeltrams op glooiende trajecten. Of hier ooit ook een ongeluk mee is gebeurd weet ik niet, maar het blijft oud materiaal, Niet alleen de tram , ook dus die kabel ervan. Dat dit ongeluk zo ernstig afliep is erg, maar ja oude techniek in een historische binnenstad kan het altijd begeven. In Zwitserland en Luxemburg heb je modernere funiculaires,, maar ja een ongeluk zit ineen kleine hoek! Sterkte met de slachtoffers en gecondoleerd met degene die het helaas niet overleefd hebben. .
Ook in San Francisco zijn er ongelukken gebeurd en is het hele mechanisme een flinke tijd buiten gebruik geweest voor vernieuwingen.
Het rapport met eerste bevindingen van GPIAAF (de Portugese Onderzoeksraad voor Veiligheid) staat online (vertaald in het Engels): https://www.gpiaaf.gov.pt/upload/processos/d054239.pdf