NS directeur: proef met spitstoeslag

In de strijd tegen overvolle treinen wil NS op één traject een test doen met duurdere tarieven in de spits. Ook wil het bedrijf andere instrumenten uittesten om reizigers te verleiden de spits te verlaten. Dat vertelt commercieel directeur Tjalling Smit van NS aan Treinreiziger.nl.

Meer prijsdifferentiatie

Op dit moment betalen alle treinreizigers in de spits het volle tarief. Terwijl het niet op ieder moment even druk is. Volgens NS is het tussen 7:30 en 8:30 uur het drukst. “We hebben nu een vrij binair systeem. Het is óf spits, óf dal”, vertelt Smit. De directeur zou veel liever meer prijsdifferentiatie zien. “Denk aan een trapgevel constructie, waarbij de prijs van moment tot moment verschilt.”

Andere sectoren als voorbeeld

Smit verwijst verwijst naar andere industrieën, waar het gebruikelijk is dat de prijs stijgt als de vraag groter is dan het aanbod. “Dat is met het openbaar vervoer hartstikke lastig. We geven wat korting in de dal, maar dat is niet de gedifferentieerde prijs die we in andere industrieën zien”, vertelt de directeur. Hij vervolgt: “Je kan er ook aan denken om op bepaalde trajecten waar geen capaciteit toe te voegen is, de prijs in de spits te verhogen. Dat zijn dingen die we willen beproeven.”

“Prijsknoppen werken”

Smit verwacht dat prijsdifferentiatie zal helpen om de treinen in de spits minder vol te krijgen. Hij wijst op een proef onder 25.000 reizigers met het Altijd Voordeel abonnement. Die reizigers kregen korting als ze niet tijdens de hyperspits reisden. 10 à 20 procent van de reizigers paste tijdens die proef toen hun reisgedrag aan. “Dat lijkt niet veel, maar dat is precies genoeg om een trein van extreem vol naar comfortabel te brengen.” Zijn conclusie is dan ook: prijsprikkels werken, ook op het spoor. “Vaak zeggen mensen: kan niet vanwege werk of school, maar je merkt toch als je aan de prijsknoppen gaat zitten mensen hun reisgedrag aanpassen.”

Proef nog niet zeker

NS woordvoerder Erik Kroeze benadrukt na afloop van het gesprek met Tjjalling Smit dat een spitsheffing slechts één van de scenario’s is. Een ander scenario is een korting aan de randen van de spits. Dat zou dan mede gefinancierd moeten worden door het rijk. Volgens Kroeze staat nog helemaal niet vast of er überhaupt een proef komt. “Dat besluiten we deze zomer” stelt de woordvoerder. Daarmee is de woordvoerder minder stellig dan Smit. Smit stelt dat er dit jaar nog een proef komt, maar dat de precieze invulling nog uitgewerkt moet worden.

Kop koffie

De spitstoeslag is niet het enige wat NS (mogelijk) gaat beproeven. NS wil ook de NS-app inzetten als wapen tegen overvolle treinen. 7 miljoen mensen hebben die app op hun telefoon. “We zouden kunnen zeggen als iemand het station binnenkomt: Dag Pietje, fijn dat je weer met ons reist, maar je normale trein is echt heel vol. Doe ons en jezelf een plezier en drink eerst even een kop koffie en neem een trein later, hier heb je een kortingsbon. Dat willen we in de toekomst doen’ aldus Smit. Reizigers zouden ook verleid kunnen worden met een gratis upgrade naar de eerste klas, als ze een trein later pakken.

Hoofdrailnet-concessie

De hoofdrailnetconcessie staat een spitstoeslag toe. De kaartjes mogen in de spits maximaal 10 procent duurder worden, als de prijs in de daluren met minimaal 12 procent daalt. Voor houders van een jaarkaart of maandkaart mag de prijs minder hard stijgen: maximaal 6 procent. Voorwaarde is verder dat het ministerie van Infrastructuur akkoord gaat met de spitstoeslag. Het ministerie is op de hoogte van de voornemens van NS, aldus Smit. “Het ministerie ziet ook in toenemende mate dat alleen het aanbod aanpassen niet betaalbaar is en dat er ook wat aan de vraagstelling moet gebeuren. We zijn nu aan het kijken hoe we dat vorm kunnen geven.”

Eerder plan

NS maakte eerder, in 2017, bekend een spitstoeslag te overwegen, maar staatssecretaris staatssecretaris Dijksma was toen niet enthousiast en noemde het plan “niet logisch”. Ook in de Tweede Kamer was er toen brede kritiek. Een spitstoeslag is toen niet doorgegaan. Wel zijn er proeven gekomen waarbij reizigers die de spits meden beloond werden.

Prijsprikkel ontbreekt nu

Hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van de TU Delft vertelde eerder al aan Treinreiziger.nl juist wel voorstander te zijn van meer prijsdifferentiatie. Hij neemt zichzelf daarbij als voorbeeld. “Ik heb een NS-jaarkaart, maar geen enkele prikkel om de spits te mijden. Stel dat de NS-jaarkaart wat duurder zou zijn in aanschaf, maar je krijgt geld terug voor elke ochtend- of avondspits waarin je niet reist. Dan is er wel een prikkel om de spits te mijden.”