ProRail: tot 2030 extra veel spoor vernieuwen, ook overdag en buiten vakanties

ProRail zal net als in 2024 ook de komende jaren op fors meer plekken dan gebruikelijk het spoor gaan vernieuwen. Dat zal volgens de spoorbeheerder voor veel overlast zorgen. En door krapte op de arbeidsmarkt zal het steeds vaker voorkomen dat ook forenzen hiervan hinder zullen ondervinden.

Die boodschap heeft ProRail directeur John Voppen maandag voor treinreizigers. Tijdens een persbriefing ging de spoorbeheerder in op grote werkzaamheden en andere projecten voor dit jaar en tot 2030.

Veel spoorvernieuwingen nodig

Voppen benadrukt dat er geen sprake is van achterstallig onderhoud. Dat nu de komende jaren op veel plekken het spoor vernieuwd moet worden, heeft te maken met het feit dat sporen grofweg 40 jaar meegaan. En doordat we nu een kleine 80 jaar na de Tweede Wereldoorlog zitten – twee keer de houdbaarheid – zijn veel sporen opnieuw aan vervanging toe.

Daardoor zal er meerdere jaren fors gewerkt worden aan het spoor. De werkzaamheden met de grootste hinder zullen dit jaar plaatsvinden rond knooppunt Amersfoort: zeven weken minder tot geen treinen. Maar ook rond Leeuwarden, Schiphol, Amsterdam en op tal van andere plekken zijn er ingrijpende werkzaamheden gepland. En dat zal de komende jaren dus zo blijven.

Waar er in 2020 één miljard euro werd gestoken in spoorvernieuwing en onderhoud, is dat nu gegroeid naar 1,8 miljard. Voppen geeft desgevraagd aan dat er in 2020 niet minder geïnvesteerd is dan gepland door covid. “Dat is toen gewoon doorgegaan”, zegt hij. Voor 2024 en 2025 zijn de investeringen in het spoor gedekt. Voor de periode 2026 t/m 2030 is de begroting nog niet rond. Gesprekken met het ministerie zijn daarover nog gaande.

Onderhoud en spoorvernieuwingen gecombineerd

Regulier onderhoud en grote spoorvernieuwingen worden zoveel mogelijk met elkaar gecombineerd. De gedachte: door werkzaamheden te bundelen, kan de reizigershinder beperkt blijven. Toch loopt het in de praktijk soms anders: planningen van grote spoorvernieuwingen lopen soms vertraging op, bijvoorbeeld vanwege rechtszaken. En daardoor wordt dus ook het reguliere onderhoud uitgesteld. Dan kan het spoor juist weer kwetsbaarder worden voor storingen. Voppen: “Dat zien we nu in Amsterdam.”

Vaak wordt er vervolgens gekeken hoe de hinder toch geminimaliseerd kan worden. Bijvoorbeeld door een deel van het reguliere onderhoud naar voren te halen.

Vaker overdag werken

In het verleden werden werkzaamheden zo veel mogelijk ‘s nachts uitgevoerd. Daar komt nu echter verandering in. “We zullen ook steeds vaker overdag aan het spoor moeten werken”, zegt Voppen. “En dan niet alleen tijdens de vakanties.”

Een belangrijke reden is het personeelstekort, vooral aan elektriciens die bijvoorbeeld aan de bovenleiding kunnen werken is een groot tekort. Eerst zijn werknemers geïnteresseerd in de toeslagen om in de nacht extra te kunnen verdienen. Voppen: “Maar na een paar jaar krijgt iemand een gezin en dan neemt de interesse in nachtwerk af.” Belangrijk is dat het werk aantrekkelijk blijft, want ook de energiesector lonkt naar het personeel dat bij ProRail werkt.

Veiligheid

De directeur van ProRail benadrukt meerdere keren tijdens het persgesprek dat veiligheid topprioriteit is. De hogere veiligheidseisen zullen er daardoor ook voor zorgen dat de hinder groter was dan bijvoorbeeld bij spoorvernieuwingen 40 jaar terug.

En dat veiligheid topprioriteit is, blijkt ook uit het aantal dodelijke ongelukken met spoorwerkers. De afgelopen twintig jaar is dit beperkt gebleven tot drie dodelijke ongelukken. Voppen kent de incidenten stuk voor stuk: “Rotterdam in 2006, Meteren in 2016 en recent Voorschoten in 2023”. In andere landen komen er in een jaar tijd soms meer spoorwerkers om het leven. Dat er in Nederland relatief gezien weinig spoorwerkers om het leven komen, komt vanwege de strenge veiligheidseisen. Ook wijst Voppen erop dat in Nederland altijd het nevenspoor bij werkzaamheden buiten gebruik wordt genomen.

Of de veiligheidseisen misschien zijn doorgeslagen? Dat vindt Voppen niet, maar wel wordt er gekeken of de regels gerichter kunnen worden. Nu zijn er alleen generieke regels, die voor heel Nederland hetzelfde zijn. Voppen: “We willen nu kijken hoe we tijd- en situatiegericht echt een risicoanalyse kunnen maken. Dus voor dát specifieke risico op die specifieke plek. Welke maatregelen passen daarbij? Maar ik ben heel trots hoever we nu zijn gekomen met de generieke regels.”