Trein als alternatief voor korte vlucht? Dan is dit nodig

Ongeveer 38 procent van de passagiers die vertrekt en aankomt op Nederlandse luchthavens reist naar of van een bestemming binnen een straal van 750 kilometer. Deze 23 miljoen passagiers veroorzaakten vorig jaar 3,48 megaton CO2-uitstoot. Greenpeace vindt dergelijke korte vluchten zinloos en pleit voor de trein als alternatief.

Populaire vliegbestemmingen

Veel populaire bestemmingen, zoals Londen, Manchester, Praag, München, Parijs en Kopenhagen, liggen vanuit Nederland op nog geen 750 kilometer afstand. Maar er zijn er meer: ook Hamburg, Zürich en Geneve liggen relatief dichtbij en worden veel per vliegtuig aangedaan. Dat wordt onder andere veroorzaakt doordat de trein voor veel van die bestemmingen op dit moment geen volwaardig alternatief voor het vliegtuig is, stelt redacteur Hildebrand van Kuijeren van Treinreiziger.nl.

Meer directe treinen

Om van de reizen tot 750 kilometer per trein een volwaardig alternatief te maken, zijn er meer directe treinen nodig en moeten er meer concurrerende prijzen ontstaan. Overstappen in het buitenland wordt vaak als een enorme drempel ervaren. De gevolgen van het missen van een aansluiting kunnen bovendien groot zijn. “Dan is het logisch dat er, in combinatie met de prijs, al snel wordt gekozen voor het vliegtuig”, vindt Van Kuijeren.

Trein naar Berlijn

Snelle treinen helpen enorm. Zo is de trein naar Parijs wel een serieus alternatief voor het vliegtuig. “Maar ook zonder snel spoor kan de trein een alternatief vormen voor het vliegtuig”, stelt de redacteur. De trein naar Berlijn is daar volgens hem een voorbeeld van: “Het aantal treinreizigers is daar tussen 2007 en 2014 verdubbeld. En ook nu is er sprake van forse groei”. Zo groeide afgelopen zomer het aantal reizigers naar Berlijn met circa 20%, terwijl de trein niet sneller is geworden. “De reis duurt nog altijd 6,5 uur, maar is wel rechtstreeks.”

Hamburg

Een ander voorbeeld is de trein naar Hamburg: Die stad kan in 5 uur en 15 minuten worden bereikt, sneller dan Berlijn. Toch wordt de trein op die route nog weinig gebruikt. “Dat komt doordat er naar Hamburg geen directe trein rijdt”, stelt de redacteur. Een andere reden is dat het aandeel zakelijke reizigers naar Hamburg groter is, voor die groep is reistijd belangrijker dan voor recreatieve reizigers. “De Intercity Berlijn toont aan dat een reistijd van 6 á 7 uur voor een deel van de reizigers nog best aanvaardbaar is, mits er een goed aanbod is: een directe trein.”

Bereid om de trein te nemen

Van de populaire luchtvaartbestemmingen zijn momenteel alleen Parijs en Berlijn direct per trein bereikbaar. Volgend jaar wordt ook Londen aan de lijst toegevoegd. De verwachting is dat het aantal treinreizigers naar de Britse hoofdstad daardoor straks ook fors gaat groeien. Van Kuijeren: “Veel mensen zijn best bereid om de trein te nemen. Ook als de trein iets langzamer is dan het vliegtuig, maar het aanbod moet wel voldoen.”

Zon-Thalys: 94% bezetting

Dat er behoefte is aan directe treinen, toont ook de Zon-Thalys aan. Slechts één keer in de week rijdt er in het hoogseizoen een directe hogesnelheidstrein naar Valence, Avignon en Marseille. Die trein had afgelopen zomer een bezettingsgraad van 94 procent, en was in 70 procent van de weekenden zelfs volledig volgeboekt.

Boekingsproces

Een ander obstakel is het boekingsproces. Manchester is een populaire vluchtbestemming, maar NS International kent de bestemming niet. Ook de Nederlandstalige website van Eurostar verkoopt geen tickets naar Manchester. Gek genoeg de Britse Eurostar-website wel. “Dat soort dingen maken er niet makkelijker op.”
“Vanuit Lille rijdt er zelfs dagelijks één directe trein naar Nederland, maar het is mij nog niet gelukt om voor die trein een ticket te kopen”, vertelt Van Kuijeren.

Prijsvergelijkers

In de luchtvaart zijn er sites die de prijzen vergelijken tussen de verschillende aanbieders. Dat is volgens Van Kuijeren ook nodig voor het spoor. “Het is prima dat er verschillende aanbieders zijn met verschillende acties, maar het moet wel eenvoudiger worden om de verschillende aanbieders te vergelijken”..

Veel opties

Vaak wordt er op gewezen dat het boeken van een vliegticket veel eenvoudiger is. Bij populaire bestemmingen als Parijs en Berlijn is het inmiddels ook makkelijker geworden om een treinkaartje te kopen. Maar naar andere bestemmingen is er nog veel terrein te winnen. Zo is het nu door de vele opties lastig om door de bomen het bos nog te zien.

Vliegtax

Voor veel mensen wordt een vliegtax als oplossing gezien om reizigers sneller voor de trein te laten kiezen. “Dat kan natuurlijk helpen. Maar als je naar Kopenhagen twee keer moet overstappen en 10,5 uur onderweg bent, zullen veel mensen nog steeds afhaken.”

Prijs treinkaartje

Vaak wordt er geklaagd dat de trein duurder is. Zeker bij lastminutes kan dat het geval zijn. Maar dat geldt lang niet altijd. Uit eerder onderzoek van zowel Treinreiziger.nl als de Consumentenbond is gebleken dat de trein op veel bestemmingen best op prijs kan concurreren met het vliegtuig. Waarbij de prijs van de trein wordt overschat, worden de kosten van het vliegtuig juist vaak onderschat. Reizigers nemen de transferkosten van en naar de luchthaven vaak niet mee in hun prijsberekening. Ook de kosten voor eventuele bagage of stoelkeuze worden lang lang niet altijd meegenomen.

Het vliegtuig is zeker niet de enige concurrent van de trein. Op korte afstanden tot 750 kilometer is vooral de auto de grootste concurrent. Die heeft het grootste marktaandeel.

Reistijden per trein vanuit Amsterdam

Onderstaande tabel toont de huidige kortste reistijden (soms met krappe aansluitingen). Daarnaast worden reistijden genoemd die een directe trein zou kunnen halen binnen de huidige infrastructuur. Zie onderaan de tabel voor een nadere toelichting.

(*) Er is een kortere reistijd haalbaar, indien er overgestapt wordt.
(**) Directe treinen kunnen de reistijd verkorten en het comfort verhogen. De getoonde reistijden vormen een indicatie en zijn er op gebaseerd dat de internationale trein voorrang krijgt bij het plannen van een dienstregeling. Ook is ervan uitgegaan dat het aantal stops soms kan worden teruggebracht.