Eurlings: Weigering cijfers door NS onacceptabel

Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings vond het "echt slecht, onacceptabel en maatschappelijk onverantwoord" dat de NS geen volledige inzicht wilde geven in het bedrijfsplan voor het vervoer over de hogesnelheidslijn. NS-dochter HSA exploiteerde de hogesnelheidslijn, maar wilde de cijfers niet geven toen het bedrijf in 2008 meldde dat er financiële problemen waren.

Dat zei Eurlings donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Eerder op de dag stelde oud NS-directeur Meerstadt nog dat zijn bedrijf alle cijfers wilde leveren. Eurlings veronderstelde dat de NS probeerde de jaarlijkse vergoeding voor het vervoer over de hogesnelheidslijn omlaag te krijgen, omdat het bedrijf veel te veel had geboden om deze opdracht te verwerven. NS had dat ook al eerder geprobeerd bij zijn voorgangers. Op de vraag of hij weleens van plan is geweest het vertrouwen in de NS-directie op te zeggen, zei Eurlings dat hier "in de emotie" op zijn ministerie wel eens over gedacht was.

Alstom
Eurlings heeft nog geprobeerd een alternatief te zoeken voor de Fyra omdat duidelijk was dat AnsaldoBreda niet op tijd zou leveren. De verkeersminister vertelde dat hij "nogal baalde" van de vertraging van de oplevering van de Fyra. Toen Eurlings voor een overleg met Europese collega´s in Zuid-Frankrijk was heeft hij van de gelegenheid gebruik gemaakt om bij het Franse Alstom – de bouwer van de TGV – langs te gaan. Maar daar kreeg hij te horen dat Alstom te druk was.Alstom was bij de aanbesteding van de bouw van de treinen de laatste concurrent van winnaar AnsaldoBreda.

Rooskleurig
De enquêtecommissie wierp Eurlings voor de voeten dat hij de Tweede Kamer in 2007 nog had verteld dat er geen enkele aanwijzing was voor een faillissement van HSA. De commissie vroeg zich af of de minister niet een te rooskleurig beeld had geschetst. Bij het ministerie waren er immers vanaf het begin af aan al signalen dat het bod risicovol was. Ook gaf hij niet veel later een voorschot van 10 miljoen euro aan HSA voor een schadevergoeding die de overheid moest betalen. Met dat voorschot zorgde hij ervoor dat HSA weer geld had om de rekeningen te betalen. De vergoeding had te maken met vertraging van de aanleg van de hogesnelheidslijn.

Geheime mails
Eurlings kreeg in het verhoor ook vertrouwelijke mails te zien, die de commissie heeft gekregen van NS. Volgens de commissie blijkt uit de correspondentie dat het ministerie van Verkeer en Waterstaat het mogelijke faillissement op verzoek van NS voor de Tweede Kamer wilde verdoezelen. Ook na lezing van de geheime brieven ontkent Eurlings dat. "Ik ben zelf Kamerlid geweest. Ik ben altijd voor alles opengooien." Hij wees erop dat hij twee maanden later tijdens het eerste geplande overleg de Tweede Kamer ook heeft ingelicht. 

Geen bange minister
Eurlings noemde het "de minst slechte optie" de HSA niet failliet te laten gaan. Als een bankroet beter was geweest voor de treinreizigers, had hij geen enkele moeite gehad die keuze toch te maken, zei de oud-minister. Hij wees erop dat nieuwe treinen bij een faillissement alleen maar langer zou duren. Ook zou de Staat er financieel fors op achteruit gaan, NS moest 148 miljoen euro per jaar betalen, terwijl een nieuwe aanbieder naar schatting maximaal 50 miljoen euro per jaar zou betalen. Voor politiek gezichtsverlies vreesde hij niet. "Ik ben geen bange minister" hield hij de commissie voor.

Afspraken
Eind 2008 maakten de minister en NS afspraken om het noodlijdende bedrijf overeind te houden. Mocht later blijken dat de HSA door oorzaken van buitenaf in de problemen zou komen met het vervoer over de hogesnelheidslijn, dan zou de jaarlijkse afdracht aan de overheid tot 100 miljoen euro kunnen dalen, in ruil voor lagere treintarieven.

Overname onverkoopbaar
Terwijl NS weigerde extra geld te steken in HSA, overwoog het spoorbedrijf voor honderden miljoenen activiteiten van Arriva in Duitsland over te kopen. Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings vond dat "onverkoopbaar". Hij vond dat NS dat alleen mocht doen als het spoorbedrijf een zelfde bedrag ook nog extra wilde investeren in HSA. Het zou gaan om een bedrag van 300 tot 400 miljoen euro. Uiteindelijk zag de NS af van de Duitse overname.

(c) ANP / Treinreiziger.nl