De Goede Zaak: Gratis ov (of?)
16 apr 2025 9:00
Gratis ov, goede zaak, zou je zeggen. Wil je een ijsje van drie euro, wil je een ijsje met twintig procent korting of wil je een gratis ijsje? Als je dat laatste kiest, laat je iemand anders betalen. Het ijs komt niet uit de lucht vallen (soms wel, maar helaas niet met chocoladesmaak), de koeling moet betaald worden en de ijscoboer wil ook ergens van leven.
Dit is een column van Karolien van Wijk.
Datzelfde geldt voor ov. In 2024 werd al eens becijferd dat gratis ov 2,5 tot vier miljard euro zou kosten. Hoe nobel het ook klinkt, de groep die ervan profiteert is eigenlijk vrij klein. Ik profiteer ervan, omdat ik op kruipafstand van een ov-knooppunt in de Randstad woon waar om de haverklap bussen en treinen naar allerlei zinnige bestemming vertrekken. Het ov is zelfs zo goed dat ik geen auto nodig heb. De andere kant van het verhaal is dat ik een prima baan heb en mijn ov-reizen best zelf kan betalen.
De mensen die wel van gratis ov profiteren hebben een kleinere portemonnee dan ik. Maar, die groep profiteert lang niet altijd. Van de bijstandsmoeder in een klein plattelandsdorp zonder busverbinding tot de schoonmaker die een half uur voor de eerste tram vertrekt op zijn werk moet zijn, ze hebben niets aan gratis ov omdat het ov er simpelweg niet is.
Toch loopt de discussie over gratis ov al langer dan ik de ov-sector volg. Recent haalde de Goede Zaak (link) ruim 58 duizend handtekeningen op met een burgerinitiatief voor gratis en toegankelijk ov.
De uitkomst laat zich raden: de boel kwam in de Tweede Kamer terecht en die stemde tegen. Wel gingen er stemmen op om ov voor doelgroepen gratis te maken. In veel gemeenten wordt daar al mee geëxperimenteerd, wat tot een lappendeken aan regeltjes en cadeautjes lijdt. In de ene gemeente mogen minima gratis mee met de bus, in de andere gemeente kinderen onder de twaalf, en alleen in het weekend. Er is vast ook een gemeente met gratis ov speciaal voor alleenstaande ouders met minimaal drie kinderen, een hond van minstens dertig kilo en baan op minstens 25 kilometer afstand, gemeten over de weg. Het is allemaal reuzegoed bedoeld, maar ik raak er in elk geval een beetje van in de war.
Voorlopig wordt het ov dus in elk geval niet gratis, zelfs niet voor doelgroepen, tenzij je tot de juiste doelgroep in de juiste gemeente hoort. Sterker nog, we konden weleens allemaal meer gaan betalen. Het kabinet wil 335 miljoen euro bezuinigen op ov. Dat maakt het ov niet gratis, maar duurder en bovendien schaarser, want er zal opnieuw in lijnen gesneden moeten worden. Niks geen gratis ijsje, zelfs geen ijsje van drie euro, maar je lapt voortaan vier euro. En het chocolade-ijs is voorlopig op.
Treinreiziger.nl heeft de ambitie vaker opinieartikelen / columns te plaatsen.
Ales kost geld, voeg daarom bij deze column het liedje van ABBA maar aan toe: “Money, money, money”, want alleen de zon opkomst kost geen geld voor elke doelgroep, want die is voor iedereen gratis ongeacht met welk vervoermiddel je ook reist…
“Money, money, money”…
Dat over die zon is niet meer helemaal waar. Ik moet nu betalen voor elke KW die ik het net opstuur 😉
Ik, heb zelf geen zonnepanelen op mijn dak, maar geniet wel gratis van een mooie zonsopkomst als die een keer schijnt…
En toch ben je dankzij subsidie(s) al jaren goedkoper uit.
Sinds wanneer heb je je energie gratis?
Wanneer zijn je zonnepanelen plus installatie terugverdiend?
Je koopt die dingen omdat je niet wil bijdragen aan de klimaatdestructie.
Of wil je betalen voor het herstel van de vernietiging.
Trouwens zet dan 1 of meerdere zonnepanelen uit.
Gebruik alleen de stroom die jezelf opwekt.
Zonnepanelen dragen helemaal niets bij aan het terugdringen van klimaatdestructie.
Ze worden in China gemaakt met behulp van een gigantische hoeveelheid energie uit kolencentrales en het duurt wel 25 jaar voordat fabricage en opbrengst met elkaar in balans zijn. Zolang gaan die panelen helemaal niet mee!
Gratis OV trekt ook mensen aan die je helemaal niet in het OV wil hebben. Dus liever niet.
Maar als je het slim inzet, bijvoorbeeld alleen buiten de spits voor vrijetijdsreizen, vult het lucht op die anders toch met belastinggeld vervoerd wordt. Met als bijkomend voordeel dat je bijvoorbeeld ouderen met een bescheiden pensioen uit hun sociaal isolement kunt halen.
Welke mensen kunnen we naar jouw idee beter weren uit het OV? Mensen met een laag inkomen?
Bijvoorbeeld mensen die voor overlast zorgen. En om te voorkomen dat treinen overvol worden. Iets wat je in Duitsland zag bij het 9 euro ticket.
Sorry wat een onzin… Voor overlastplegers is gewoon een “ov verbod/locatieverbod” mogelijk. Verder wordt door zo’n kleine groep het ov echt niet duurder.
Ja nou, die overlastplegers blijven inderdaad weg als ze een verbod hebben.
Vervoer kost nu eenmaal geld. Voor 2.4 tot 4 miljard per jaar kun je aardig wat spoorweginfrastructuur verbeteren. Bij lange na niet alles wat noodzakelijk is, maar je kunt daarmee wat knelpunten aanpakken.
Als de reizigers verhuizen van de weg naar het OV kunnen de investeringen mee verhuizen. En dan is je euro meer waard in het OV.
Sorry ik zie eerder de trend andersom… Dat reizigers steeds meer kiezen voor het eigen vervoer en zeker OV in landelijke gebieden steeds verder uitgekleed wordt. De overheden zullen wel echt aan de bak moeten om het OV weer aantrekkelijk te maken om zo de wegen meer te ontlasten en meer mensen met het OV te laten reizen.
Nederland heeft het oudste personen wagenpark van Europa las ik eens, men rijdt hier langer met hun auto, waardoor zou dat komen, is het omdat men niet van het OV afhankelijk hoeft te zijn en wat als er echt gratis OV komt, worden de wegen dan rustiger?
De auto is de heilige koe, maar heilig kun je een (gratis) OV niet noemen, of…?
Nieuwe auto’s zijn duur Frans, en we hebben kennelijk goede garages.
https://www.knac.nl/prijs-nieuwe-auto-is-in-twintig-jaar-tijd-bijna-verdubbeld/#:~:text=Een%20gloednieuwe%20auto%20kostte%20in,hangen%20aan%20een%20nieuw%20model.
Let wel… Gratis OV is de oplossing ook niet en ik pleit zelf helemaal niet voor gratis OV; wel voor betaalbaar (en de prijzen mogen wat mij betreft echt 60% a 70% omlaag) en het OV moet goed zijn. Gratis OV leidt tot te grote drukten, nodeloos gereis en problemen met de sociale veiligheid.
Er zijn genoeg mensen, voor wie autorijden een moetertje is en die zijn prima te lokken als het OV betaalbaar, schoon, veilig, betrouwbaar en prettig is. De plezierrijder krijg je de auto toch niet uit en daar moeten we ons ook niet op richten.
En in de eerste Corona jaar heeft de regering veel gedaan om het autogebruik te stimuleren, zoals mensen met een auto eerder de vrijheid geven om weg te kunnen, vervolgens heeft de regering het OV in een overlevingsstand gezet en gedreigd met bezuinigingen en inkrimpen van de dienstverlening (ik heb het hier niet over de Coronadienstregelingen) en niemand in de OV sector dacht aan de periode erna, waardoor men voor de pensionado’s geen nieuw personeel zocht en toen de Coronatijd voorbij was en een ieder ziek is geweest en/of geprikt is en alles weer opgestart werd bleek het OV zijn taak niet meer fatsoenlijk uit te kunnen voeren en heden tendage is nog steeds niet alles op orde.
Tal van prijzen zijn de laatste jaren drastisch gestegen.
Waarom alleen het OV met 60 tot 70 procent omlaag?
Voor veel mensen met een laag inkomen zit de pijn echt bij een breed scala aan uitgaven.
En geld dat je aan 1 uitgeeft kan ook niet aan iets anders gespendeerd worden. Ik vind wel indien mogelijk de prijzen omlaag moeten en andere maatregelen genomen worden om het OV kwalitatief goed en betaalbaar te houden. De afgelopen tijd is weinig animo geweest van de kabinetten om uberhaupt in het OV te investeren, behalve wat paniek donaties om de prijzen niet te hard te laten oplopen na Coronatijd.
Niet alleen dat, de accijns op benzine verlagen kost nu ook al 2 miljard aan gemiste inkomsten.
Plus hoeveel kosten de 700 verkeersdoden en 7000 zwaargewonden elk jaar? Ov is ook een stuk veiliger.
Ik vind het wel goed om het gebruik van wegen en van OV naast elkaar te leggen. Wegen zijn gratis. Iedereen kan er op lopen, bijna iedereen kan een fiets betalen. Wil je verder weg dan is er een auto of OV nodig. Daar gebeurt iets raars: Mensen die het kunnen betalen kopen een auto, en moeten die verzekeren en een vast bedrag aan wegenbelasting betalen. Daarna mogen ze gratis en op elk moment (bijna) alle wegen gebruiken. Gevolg: mensen die een auto hebben, zullen die ook gebruiken. En op drukke tijden files veroorzaken.
Dan het OV: dat blijft dan een beetje over voor mensen die geen auto kunnen of willen betalen, of die in zeer drukke gebieden moeten zijn. Zij moeten per km toch behoorlijk in de buidel tasten, veel meer dan de tank van de auto vullen. Zeker als je een stukje met de bus, een stukje met de trein en dan nog een stukje met de tram moet bijvoorbeeld.
Het voordeel en het nadeel van gratis geldt mijns inziens zowel voor wegen als voor ov: er is geen prikkel om je persoonlijke gedrag aan te passen aan de maatschappelijke kosten. Buiten de spits kan het allebei best gratis, of voor een vast bedrag per maand. Maar spitsreizen, op de weg of in de trein, moeten betaald blijven of worden. Er valt anders niet tegenop te investeren en die kosten worden, verdeeld over de spitsgebruikers, te hoog per gebruiker. Deze gebruikers reizen doorgaans voor hun werk en kunnen dus betalen voor een spitsreis en zijn hier toe bereid, of het bedrijf betaalt. Maar ik zou ze graag verleiden buiten de spits te reizen.
Als we dan toch zouden vinden dat wegen in de spits gratis moeten blijven, dan zou ik OV ook gratis maken. Het is gewoon efficiënter, vermijdt uitstoot, neemt veel minder ruimte in en verhoogt sociale cohesie.
Allemaal rustig aan: laten we langzaam zakken met OV prijzen of deze bevriezen tot de treinen en bussen het niet meer aankunnen en we niet verder kunnen opschalen. En een eerlijkere balans creëren tussen weggebruik door auto’s en gebruik OV.
De benzineprijzen in Nederland behoren tot de hoogste in Europa. Daar zit m.i. al een verkapte vorm van rekeningrijden in.
Idee van rekeningrijden is betalen naar drukte.
Volgens mij is het idee van rekeningrijden juist het betalen naar gebruik en dat je daarbij eventueel kunt differentiëren op basis van factoren als spitsgebruik, tijdstip en drukte. Het gaat er volgens mij meer om dat je niet meer een vlak tarief voor de motorrijtuigenbelasting krijgt op basis van het type voertuig, maar op basis van het gebruik.
ja, ok. Naar gebruik, maar ook met in elk geval de nadrukkelijke optie te kunnen differentiëren naar tijdstip.
“Wegen zijn gratis”. We hebben natuurlijk wel wegenbelasting, en accijns op benzine.
Eens. Maar eenmaal een auto is het gebruik van wegen zeer goedkoop. Zeker in de spits in geen verhouding tot de kosten.
Het is geen wegenbelasting, maar motorrijtuigenbelasting. Die betaal je ook als het voertuig stil staat.
Vervoer, ook openbaar vervoer, vervuilt en zou dus nooit gratis moeten worden.
Daar ben ik het in principe mee eens. Al is de vraag of het zoveel vervuilt voor een extra reiziger/ rit. Aanleg van infranstructuur en aanschaf van rijdend materieel kost uitstoot en grondstoffen. Maar elektriciteit over 10 jaar nauwelijks. Dus als het vervoer is opgeschaald naar spitscapaciteit, dan is een extra ritje in de daluren niet heel ‘duur’.
Gratis lijdt tot misbruik/ onnodig gebruik. Maar het levert ook voordelen: controle vervoersbewijzen is niet meer nodig en lekker makkelijk voor gebruikers. Ik zou ook gaan voor goedkoop, niet gratis. Maar gratis is beter dan de huidige prijzen.
Om nodeloos gereis, ongewenste klanten en extreme drukten te voorkomen lijkt me verstandig dat er altijd wat betaald moet worden voor het OV. Het kan wat mij betreft stukken goedkoper en een simpeler tariefopbouw, maar vooral NIET gratis. Daarbij hoe goedkoper het OV hoe meer vraag er naar komt en dat moet de infra en OV aanbod ook aan kunnen. Hierin ligt ook mijn grootste twijfel en onrendabele lijnen gaan ook niet ineens rendabel worden. Aan de andere kant kan goedkoper OV wel helpen bepaalde milieu en klimaatdoelen te halen.
Het idee van gratis of bijna gratis ov heeft meer negatieve gevolgen dan dat veel mensen denken! Daarnaast is doormiddel van de Duitse stimulans qua ov prijzen (9/49/58€) ticket bewezen dat er praktisch geen nieuwe reizigers bijkomen en dat velen die al de trein gebruiken meer zijn gaan reizen. Daarnaast een veel belangrijkerer aspect is dat voor velen het ov voor gefinancierd wordt door de werkgever waardoor die bedrijven spekkopers zijn maar de klant weinig voordeel geniet.
Er is trouwens wel nu serieus een onderzoek lopende om ov gratis te maken (landelijk) voor minima.
Het OV is ook vrij duur, vanwege de vele type abonnementen, die ook niet aansluiten met buitenlandse. Iemand die bijvoorbeeld in Markelo woont en geregeld naar Uden moet, moet al drie abonnementen afsluiten of sommige delen vol tarief betalen. Er is geen korting voor het combineren of als het gehele huishouden een abonnement neemt en (bijvoorbeeld) Ervaar het OV biedt enkel jaarabonnementen aan. Met een vereenvoudiging van de abonnementen en producten, ook met onze buurlanden, kunnen prijzen al iets overzichtelijker worden. Dan kunnen we ook kijken naar tarieven die voor iedereen te betalen zijn, maar bijvoorbeeld de fiets aantrekkelijk te houden voor korte afstanden.
“in de andere gemeente kinderen onder de twaalf,”
Het is wel heel prettig voor een gezin, dat je reiskosten een beetje binnen de perken blijven. En niet vergeten: jong geleerd is oud gedaan!
Wat dat betreft is het Kids Vrij abonnement van de NS ook iets dat ik iedere ouder van harte kan aanraden en waar ook de grootouders erg blij mee zijn, anders zouden ze hun kleinkind een stuk minder zien.
Ik zou wel elke week met de trein naar bijvoorbeeld familie willen of een dagje weg. Helaas is dat niet te betalen. Ik reis nu maar 1 of 2x per maand. Daarnaast maak ik gebruik van de bus. Misschien goedkoper maken voor 50+ en mensen met beperkingen. Want van helemaal gratis voor iedereen wordt het onveilig vermoed ik.
Het OV kan worden betaald uit het afromen van de fossiele subsidies. Die zijn aan de zuinige kant 40 miljard en de ruime kant 60 miljard. Ik zou dan meteen één OV bedrijf voor heel Nederland organiseren en directeuren die twee ton per jaar krijgen (GVB Amsterdam) een andere baan laten zoeken.
Niet alleen dat, de wel betalenden mogen dus gaan staan in overvolle bussen, trams. Want kleine kinderen kan je moeilijk laten staan. Die tuimelen door het hele voertuig heen. En die betalenden kunnen ook minima zijn, waarbij het voor hen nog eens razend duur is ook. En mogen die minderjarigen (4-11) zonder begeleiding? (Ja, ik woon in Den Haag.) Dan wordt het een rijdende kindercrash. (Of was dat crèche?) Nou, het is pas net begonnen nu alhier. We wachten af, en zien de uitslag wel in eind 2026.
Ze reizen dus inderdaad vaak samen met een betalende volwassenen, maar dat hoeft niet. Ik zie hier ook kinderen die met de bus naar school gaan, maar dat is heel, heel minimaal. Betalende scholieren (12-16) kunnen vervelender zijn.
Gratis OV hoeft van mij niet zo nodig, maar zou het best interessant vinden als je al het OV kunt gebruiken voor een vast bedrag in de maand.
Op zich bestaat zoiets wel in de vorm van een OV-jaarkaart en ik snap best dat ergens op verdiend moet worden, maar vind zo’n 4500 euro voor een jaar best prijzig
dat is veel geld,4500 per jaar = 375 per maand ? Moet je wel erg veel reizen anders haalje de kosten ern niet uit, wauw