Fyra commissie wil snelle en goedkope trein naar België

Het zeer kritische rapport van ruim 500 pagina´s van de parlementaire enquêtecommissie Fyra mag geen eindstation zijn. Dat zei voorzitter Madeleine van Toorenburg bij de presentatie van het rapport. De commissie wil dat er alsnog een goedkope en snelle trein naar België komt zonder reserveringsplicht.

Het huidige treinaanbod mag volgens de enquêtecommissie geen volwaardig Fyra-alternatief heten. Mansveld en NS hebben dat tot nu toe wel altijd zo gepresenteerd. Maar Van Toorenburg wijst erop dat zelfs de bus vanuit Amsterdam nog sneller in Brussel is dan de Benelux-plus via de hogesnelheidslijn.

• Commissie: Keuze AnsaldoBreda niet door geldgebrek
• Mansveld treedt af vanwege Fyra-rapport
• Politieke reacties op Fyra-commissie

Treinreiziger staat in de kou
Alleen de Thalys brengt reizigers snel naar België, maar die trein is relatief duur en kent een reserveringsplicht. Dat voldoet niet, vindt de commissie. De treinreiziger stond en staat nog altijd in de kou, is dan ook de conclusie. 

160 kilometer per uur
Van Toorenburg constateerde dat de grote ambities uit 1996 voor de snelle trein naar Brussel niet zijn waargemaakt. De toekomstige Benelux-plus gaat straks maximaal 160 kilometer per uur en zal tussen Amsterdam en Rotterdam via het reguliere spoor rijden en daardoor ook in Den Haag stoppen. Daarna zal de trein met stop in Breda en Antwerpen rijden via Brussel Airport naar Brussel-Zuid.

200 kilometer per uur
Van Toorenburg ziet het liefst dat het toekomstige intercitymatrieel van NS ook ingezet wordt op routes naar België. Die treinen kunnen 200 kilometer per uur. Het kabinet en de Tweede Kamer moeten er wat de commissie betreft alsnog voor zorgen dat er een snelle, betaalbare en flexibele treinverbinding komt. Dan zou alsnog aan de beloften van eind vorige eeuw zijn voldaan.

Onjuist geïnformeerd
In een toelichting ging Van Toorenburg uitgebreid in op de conclusies van het rapport. Dat achtereenvolgende bewindslieden de Kamer onvolledig, onjuist en ontijdig hebben geïnformeerd noemde ze "ernstig". Het gaat volgens haar om een "proces". De Kamer moet kijken wat ze met deze conclusie doet, zei ze. Inmiddels is duidelijk dat Mansveld haar conclussies heeft getrokken en vanwege het spijkerharde rapport opstapt.

Ook met de kennis van toen
De commissie heeft kritiek op zowel NS, het kabinet, de Tweede Kamer als de Inspectie Leefomgeving en Transport.  In de kern ging het fout doordat NS en de opeenvolgende kabinetten niet de reiziger, maar de financiën centraal stelden. NS en het kabinet gedroegen zich onbehoorlijk en onverantwoordelijk, ook met de kennis van toen. NS deed een veel te hoog bod, maar dat was ook deels door het kabinet uitgelokt.

Verbazing
Van Toorenburg merkte op dat zij en de andere commissieleden tijdens hun onderzoek van de ene in de andere verbazing waren gevallen. Bijvoorbeeld dat NS geen verantwoordelijkheid nam voor het hoge bod maar wel steun van de overheid wilde en de eigen kaarten tegen haar borst hield, en dat het kabinet dit lange tijd accepteerde.

ILT
Van Toorenburg noemde de procedure over de toelating van de treinen op het spoor "ontluisterend". De treinen moesten veilig zijn, maar de verantwoordelijke Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) opereerde veel te terughoudend. De ILT moet een "waakhond" gaan worden. "Zorg dat ze haar bevoegdheden ook gebruikt."

Medewerking NS
De commissie is een aantal keren "teleurgesteld" in de medewerking van NS, zei de voorzitter. De ministeries gaven voldoende informatie, maar er is naar haar mening bij documenten wel te vaak teruggegrepen op "het belang van de Staat" of "vertrouwelijkheid".