Internationale prijzen voor Nederlands spoor en stations
25 sep 2025 12:01
Nederlandse stations en de Nederlandse spoorwegen zijn woensdagavond in Londen in de prijzen gevallen bij de uitreiking van de internationale Brunel Awards voor de spoorwegen. Verschillende stations wonnen een prijs en voor NS, ProRail en Bureau Spoorbouwmeester was er een speciale juryprijs voor het Nederlandse spoor als geheel.
Station Lansingerland-Zoetermeer, de ov-terminal van Breda, station Driebergen-Zeist, de fietsenstalling van station Dordrecht en station Eindhoven Centraal ontvingen een internationale prijs. Het zijn allemaal recent opgeleverde projecten waarvan de architecten of ingenieursbureaus, gemeenten, ProRail of projectorganisaties het project hebben aangemeld voor een prijs. Ze wonnen die prijs uiteindelijk op basis van criteria als reizigersbeleving, innovaties, architectonische kwaliteit, duurzaamheid en betrouwbaarheid en kosteneffectiviteit.
Onder indruk van Nederlandse inzendingen
NS en ProRail en Bureau Spoorbouwmeester kregen van de jury een speciale prijs voor de Nederlandse spoorwegen als geheel en een prijs voor het Landschapsplan voor het Spoor. De jury meldde onder de indruk te zijn van de kwaliteit, innovatie en de samenhang van alle Nederlandse inzendingen. De stations Nijmegen Goffert en Delft Campus kregen een aanmoedigingsprijs.
‘Duurzaamheid, toegankelijkheid en design gaan goed samen’
Karen te Boome, directeur Stations bij ProRail, reageert enthousiast op de prijzen. “Als directeur Stations vervult het me met trots dat er zoveel stations in de prijzen zijn gevallen. Ik vind het mooi dat er kleine en grote stations tussen zitten. Deze prijzen laten zien dat toegankelijkheid, duurzaamheid en mooi design goed samengaan.”
Uitreiking bij jubilea
De Brunel Awards zijn vernoemd naar de oprichter van de Britse Great Western Railway, Isambard Kingdom Brunel. De prijzen werden voor het eerst in 1985 uitgereikt ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Great Western Railway. Sindsdien is er een uitreiking bij andere jubilea. Zo was er in 1989 een uitreiking in Amsterdam ter gelegenheid van 150 jaar spoorwegen in Nederland.
De laatste keer dat de prijzen werden uitgereikt was in 2014 en dat gebeurde wederom in Amsterdam ter gelegenheid van 125 jaar station Amsterdam Centraal en 175 jaar spoorwegen in Nederland. Dit jaar was de 200e verjaardag van de Stockton and Darlington Railway de aanleiding voor de Brunel Awards.
(c) Treinreiziger.nl
Dan blijft Eindhoven (de gekstuh!!) wel mijn favoriet! 😍
Straks de bussen ondergronds en woontorens op plein andere kant station EHV. Of dat in de prijzen gaat vallen?
Dicht wonen bij een Centraal Station.
Proficiat, waar een klein groot in kan zijn en terecht nog mooie prijzen heeft weten te winnen, iets wat onze buurlanden nog een les uit kunnen trekken als het om spoorstations gaat, de beleving, uitstraling en dergelijke.
de ov-terminal van Breda,
Vindt de OV terminal niet bijzonder. Maar wel handig gemaakt.
Het heeft geen bijzondere allure voor de internationale Eurocity. Maar het is praktisch.
Breda leuk en aardig vind ik een luxe – vanwege de gebruikte materialen – “donker gat”, maar heeft wel diverse bijnamen en aan de stadszijde is voor de ingang nog menig kritiek hoorbaar. Waarom Breda in de prijzen is gevallen is mij niet duidelijk, zou ik eerder nog voor Rotterdam Centraal Station kiezen, al had dit station net als de voorkant ook een gesloten achterkant mogen hebben vooral als de wind vanuit het noorden waait kan het tochtig zijn is mij opgevallen.
Misschien komt Groningen en Amsterdam Centraal na de verbouwing ook in aanmerking voor een mooie prijs. Ik ben over het algemeen blij dat de stations in Nederland nog regelmatig een opknapbeurt krijgen en een likje verf, dat zie ik nog wel eens gebeuren.
Citaat voor bijnamen station Breda. bron internet.:
De officiële bijnaam voor Station Breda, winnaar van een wedstrijd in 2014, is De Parel van het Zuiden. Er waren ook andere voorgestelde bijnamen, zoals De Blokkendoos, De Kijkdoos, De Bunker, en De Sjoelbak, maar De Parel werd de winnaar.
Verdere informatie
Ik vind het geheel in Breda maar somber en naargeestig.
Rotterdam Centraal heeft al een prijs gewonnen. Of een aantal prijzen.
Maar Breda is ten opzichte van het oude station fors vooruit gegaan. Die had geen internationale allure.
RotterdamCentraal is een uitstekend station. Veel ruimte en transparant. Alleen de liften zijn te krap.
Het ontwerp voor de station Rotterdam Centraal IV heeft meerdere prijzen gewonnen:
o Brunel Prijs 2014
o Dutch Design Award 2014
o Hout Architectuurprijs 2014
o Nationale Staalprijs 2014
o Rotterdam Architectuurprijs 2014
o Daylight Award 2014
De nominatie voor de Glas Award 2014 kon helaas niet worden verzilverd.
Hoewel ik Breda qua materialisatie echt top vind, vind ik het functioneel waardeloos en qua ontwerp een enorme puist in de stad. De enorme blokkendoos past wat mij betreft niet in de historische omgeving van vooral de centrumkant, met vooral klassieke gevelwoningen. Qua functionaliteit is Breda echter pas echt belabberd. De plaatsing van de poortjes en blokkades aan beide uiteinden van de korte tunnel (die in het originele ontwerp open waren!) hebben de al matige reizigersflow helemaal genekt. Dat de winkels vrijwel allemaal leeg staan is logisch, hoe deze zo buiten alle loopstromen geplaatst hadden kunnen worden, is mij een raadsel. De verstopte ingang aan de centrumkant, waar je een donker hol in moet, heeft de uitstraling van een parkeergarage en de sfeer van een dela-vestiging. Kortom, voor mij is Breda het mooiste van alle slecht ontworpen stations.
Station Driebergen is prachtig geworden
Mooi en efficiënt
Ik vond het station van Mons (Bergen) in Wallonië ook heel bijzonder, ontworpen door de wereldberoemde architect Calatrava. Maar het verdient toch geen prijs vanwege de gigantische budgetoverschrijding van 13 keer over de kop, zoiets. Zo bont maken we het in Nederland dan toch zeker niet, wat prijzenswaardig is.
Herinner me wel hele futuristische ontwerpen voor Rotterdam Centraal. Maar die bleken inderdaad erg duur te zijn.
Daarom kozen ze voor een “sober” ontwerp. Maar station Rotterdam Centraal is niettemin fraai. Vele malen fraaier dan die oude station Rotterdam Centraal die gewoon lelijk was.
Smaken verschillen, het oude Rotterdam CS was wel een fraai voorbeeld van wederopbouwarchitectuur, een stroming waarvoor de waardering recentelijk wel toegenomen is. Althans voor een aantal sprekende voorbeelden ervan, zoals de Wielewaalflat (1957) in Groningen, erkend als rijksmonument. Maar het oude Rotterdam CS werd te klein, en het nieuwe mag er zeker zijn!
dat oude station dat gewoon .
– Rotterdam is de enige stad in Nederland waarvan al een vierde versie van het hoofdstation der spoorwegen in gebruik is. Het eerste station Rotterdam werd op 3 juni 1847 in gebruik genomen voor de breedspoor-spoorlijn (spoorbreedte: 1945 mm.) naar Den Haag, Leiden, Haarlem en Amsterdam (de ‘Oude Lijn’). Voor 1866 is deze lijn omgespoord naar ‘normaalspoor’ (spoorbreedte: 1435 mm.), de spoorbreedte die thans bij alle Nederlandse railbedrijven in gebruik is voor tram, metro en trein. Dit eerste station was een ‘kopstation’ in Engelse stijl met een fraaie poort aan het einde van de sporen. Nadat onder druk van de koning en tegen de wil van de havenbaronnen was besloten om de Oude Lijn dwars door de stad en over de Maas naar Dordrecht en over het Hollands Diep naar Lage Zwaluwe, moest het eerste station plaatsmaken voor doorgaande sporen naar het ‘luchtspoor’ door de binnenstad richting Maasbruggen. Dit tweede station werd Rotterdam Delftsche Poort (Rotterdam DP) genoemd, maar de naam ‘Centraal Station’ werd ook gebruikt, bijvoorbeeld begin 20e eeuw op trams der RET. Dit tweede station bestond uit twee vrijwel identieke gebouwen die haaks ten opzichte van elkaar waren gesitueerd. Het was in gebruik vanaf 1873 . De elektrificatie van de Oude Lijn vond plaats in de jaren 1924-27 . Bij het bombardement van 14 mei 1940 werd het station onherstelbaar beschadigd. Alleen de monumentale platanen die voor het station stonden, hebben de verwoesting overleefd. Zij staan op het Delftseplein tussen het voormalige districtspostkantoor (nu: woningcomplex ‘Central Post’) en het derde, en inmiddels vierde station. Het derde station werd ontworpen door de hoofdarchitect van de Nederlandse Spoorwegen, Sybold van Ravesteijn, die iets eerder ook het nieuwe Diergaarde Blijdorp had ontworpen. Het derde station, op Opbouwdag 21 mei 1957 feestelijk in gebruik genomen door minister mr. J. Algera van Verkeer en Waterstaat, heeft dienst gedaan tot 2008 . Het was het eerste grote station met liften naar de perrons, te gebruiken onder begeleiding van bevoegd personeel. Om niet te ielig af te steken naast het gigantische Groothandelsgebouw werd in het ontwerp voor de voorgevel een optische illusie verwerkt. Ofschoon de twee zijvleugels slechts twee verdiepingen hoog waren, werd door vier raampartijen, twee per verdieping, de illusie gewekt dat het station vier verdiepingen had. Wie echter goed keek, kon zien dat de ‘vierde verdieping’ van het station ongeveer overeenkwam met de hoogte van de tweede verdieping van het naastgelegen Groothandelsgebouw (nu: ‘Groot Handelsgebouw’). In de eerste jaren voldeed het derde station prima, maar toen de reizigersaantallen bleven groeien, kon de ‘tunnel naar de sporen’ de mensenstromen niet meer verwerken. Er moest iets gebeuren en meerdere voorstellen kwamen ter tafel. Nadat het ministerie van Verkeer en Waterstaat (nu: ‘Infrastructuur en Milieu’) in het kader van de Vierde Nota XX een nieuwe visie op de toekomst van de spoorwegen had ontwikkeld, en dit vervolgens als beleid werd vastgesteld, zijn op meerdere plaatsen in het land stationsvernieuwingen gerealiseerd. Voor Rotterdam betekende dit de bouw van een vierde hoofdstation, nu ‘Rotterdam Centraal’ genaamd. De vervanging van het derde station was ook nodig voor de afwikkeling van stationnementen van de nieuwe hogesnelheidstreinen en grotere reizigersaantallen vanuit het steeds verder uitbreidende metronetwerk. Voor de toevoeging van een derde metro spoor moest het gehele ondergrondse metrostation op de schop. De geboorde metrotunnel richting Blijdorp en Kleiweg is de eerste toepassing van deze bouwtechniek bij railbouw. Het vierde station, ontworpen door het architectenbureaus Benthem & Crouwel en Meyer & Van Schooten, is eind 2012 in gebruik genomen. Bij de plaatsing van o.a. de glazen dakelementen (met zonnecollectoren) is gebruik gemaakt van de grootste mobiele kraan van Nederland, die voor de gelegenheid tijdelijk de naam ’Lee Towers’ droeg. De sierelementen van granietsteen (‘De reizigers’, alias ‘de speculaasjes’, ontworpen door J.H. Baas) die voorheen de zijvleugels van het derde station sierden, zijn behouden gebleven. De door Sybold van Ravensteijn (1889 –1983) ontworpen iconische verlichtte letters C-E-N-T-R-A-A-L S-T-A-T-I-O-N die metershoog bovenop de stationshal stonden, zijn door vandalisme licht beschadigd geraakt en gerestaureerd. Ook de stationsklok is behouden gebleven. Zowel de twee sculpturen, de letters als de klok zijn in het vierde hoofdstation van Rotterdam teruggekeerd. De kleine metalen sculptuur ‘Afscheid’, die als verzamelpunt in het midden van de stationshal stond (eerder ‘Les Amani’ genaamd, in 1956 ontworpen door de Italiaanse beeldhouwer Umberto Mastroianni, en bij de opening door burgemeester Van Walsum aangeboden aan de NS-directie “in dankbaarheid voor de totstandkoming van het nieuwe station”), is thans opgenomen in de ‘Internationale beeldenroute’ aan de Westersingel.
– Het breedste Led-beeldscherm van Europa / hal CS / 40 x 4,50 meter, 180 m2 / gesponsored door Havenbedrijf van Rotterdam / 5.142.528 led-lampjes
– De overkapping van station Rotterdam Delftsche Poort / CS II (1873-1957) werd bij het bombardement van 14 mei 1940 zwaar beschadigd. Herstel gedurende de volgende oorlogsjaren was niet mogelijk en toegestaan door de bezetter. Architect Van Ravesteijn ontwierp het Centraal Station III (1957-2012) zonder centrale overkapping. Het huidige station Rotterdam Centraal IV heeft een glazen overkapping van 30.000 m2, uitgevoerd door Scheuten Absoluut Glastechniek. Eenderde deel hiervan bestaat uit 130.000 zonnecollectoren, waarmee het dak het grootste ‘stationszonnepanelendak’ van Europa is. De zonnepanelen temperen de lichtinval gedurende de zomermaanden en produceren circa 340 megawattuur stroom per jaar. Hiermee wordt de verlichting, de roltrappen en de liften van energie voorzien; een CO2-reductie van 8 procent.
– Het station maakt gebruik van Warmte-koudeopslag (WKO). Dit levert een energiebesparing op van circa 30 procent voor verwarming en koeling per jaar. Dit komt neem op maximaal 20.000 kg minder CO2-uitstoot.
– De bouwkosten van station Rotterdam Centraal IV bedroegen € 617 miljoen. De gemeente Rotterdam droeg € 326 miljoen bij, vooral voor het nieuwe metrostation en de ondergrondse fietsenstalling (met 5.200 plaatsen, waarvan 3.800 gratis te gebruiken, de grootste fietsenstalling van Europa), de inrichting van het Stationsplein en de nieuwe tram- en bushaltes. Zoals in Rotterdam gebruikelijk werd het nieuwe station binnen de gestelde planning en begroting gerealiseerd.
– Het station kent 25 winkels en wordt thans dagelijks bezocht door 110.000 personen (evenveel als luchthaven Schiphol). Een groei naar 300.000 bezoekers per dag per 2025 is voorzien.
– In januari 2016 werd een laserlicht geïnstalleerd op de liftschacht op perron tussen de sporen 8 en 9 . Dit licht, een groene straal, zwaait onder de stationskap om spreeuwen te verjagen. Volgens Stijnar Henskes van de firma Bird Control Group betreft het een proefopstelling, voor een oppervlakte van het station zijn 3 à 4 laserlichtinstallaties nodig. Stadsecoloog André de Baerdemaeker van Bureau Stadsnatuur Rotterdam vindt het erg spijtig dat de spreeuwen niet welkom zijn. Iedereen kent de enorme wolken spreeuwen, kort voordat zij op wintervakantie gaan in het warmere Zuiden. Toch zijn er ook in de wintermaanden hier spreeuwen aanwezig. Dat zijn dieren die in de zomermaanden in Scandinavië vertoeven, en voor wie Nederland warm genoeg is om de winter door te komen. Spreeuwen beschikken over redelijke mensenkennis. Ze schatten goed in bij wie ze kans maken op wat kruimels en negeren andere mensen. Spreeuwen vormen volgen De Baerdemaeker een welkom stukje natuur in de stad waar we blij van zouden moeten worden.
– In de stationshal hangt het kunstwerk/lichtsculptuur ‘De wolk’/’Happy Cloud’ van John Körmeling als ontmoetingspunt. In Rotterdam hangt het eerste van zes identieke kunstwerken die in alle HSL-stations komen te hangen. De lichtsculptuur ‘1989’ op het dak van de Hillekopflat, is ook door John Körmeling ontworpen (in 1991). Een eerder ontwerp, ‘Zuid’, werd eerder door de Welstandscommissie afgekeurd.
– Het ‘Project Rotterdam Centraal’ omvatte een zeer complex achtvoudig pakket van deelprojecten:
o Vervanging van het spoorwegstation Rotterdam Centraal, terwijl dit station tijdens de sloop en nieuwbouw in gebruik bleef voor treinreizigers
o Vervanging van het metrostation Rotterdam Centraal, terwijl dit station tijdens de sloop en nieuwbouw in gebruik bleef voor metroreizigers
o Bouw van een geboorde metrotunnel onder het stationsemplacement van de Conradstraat naar de Statenweg (t.b.v. metrolijn E / RandstadRail)
o Bouw van de grootste fietsenstalling van Europa (met 5.190 plaatsen, waarvan 3.780 gratis te gebruiken), ondergronds onder het stationsplein. Bouw van een tweede bovengrondse fietsenstalling aan de Provenierssingel met 1.684 stallingplaatsen
o Verdubbeling van de Weenatunnel (in tweerichtingen-verkeerstunnel)
o Bouw van de ondergrondse Parkeergarage Kruisplein (vijf verdiepingen, met 760 parkeerplaatsen), met 20 meter de diepste parkeergarage van Nederland
o Bouw ondergrondse verbindingstunnel tussen de Parkeergarage Kruisplein en de Parkeergarage Schouwburgplein
o Bouw van een wateropvang reservoir tussen de het dak van de Parkeergarage Kruisplein en het straatniveau, met een capaciteit van 2,4 miljoen liter, voor gebruik bij overbelasting van de Westersingel (gerealiseerd zomer 2013)
– Maarten Struijs (Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam) is de architect van de Weenatunnel, Parkeergarage Kruisplein, inclusief ondergrondse verbinding naar de Parkeergarage Schouwburgplein, ondergrondse fietsenstalling en het metrostation Rotterdam Centraal.
– In augustus 2016 waren op initiatief van Gerwin Hoogendoorn, uitvinder van de Senz stormvaste paraplu, voor € 3,= per dag paraplu’s te huur. Inleveren voor 19:00 uur.
– Burger King heeft een partnerschap met NS Stations en had ook bij station Rotterdam Centraal IV, nabij spoor 12, een hamburgerrestaurant. Omwonenden ervoeren echter langdurig stankoverlast, Per juli 2018 is dit filiaal gesloten. Terugkeer aan de voorzijde van het station, is niet uitgesloten.
20 jaar geleden zag station Driebergen-Zeist er heel anders uit. Het is nu echt heel mooi geworden, prijs terecht. Ook de andere, proficiat en mee eens!
Als frequent gebruiker van de nieuwe fietsenstalling in Dordrecht kan ik melden dat de stalling er dan wellicht leuk uitziet, maar dat het gebruiksgemak ernstig te wensen over laat. Beneden zijn er geen plekken voor gewone fietsen en zijn er sowieso veel te weinig plekken. Naar boven kan je via een uiterst ongemakkelijk trap als afronding van je fietstocht. Er is ruim voldoende plek om een befietsbare oprit naar de bovenverdieping te maken. Die investering kan wellicht de puinhoop beneden enigszins oplossen.
Nou het is maar de vraag of de Nederlandse treinreiziger ook prijzen uitdeelt aan NS/Prorail.
Tja, maar nederlanders zouden in de hemel nog lopen klagen.
Plus nederlanders vergelijken prorail niet met infrabel, maar met het nederlandse wegennet. En het laatste heeft toch iets meer budget en stikstofruimte en velsoepelde regelgeving gekregen dan het eerste.
Nou heb ik een week of wat terug nog eens wegens´omsjekken´ zo´n 10/15 minuutjes tussen 2 opvolgende treintjes op Delft Zuid doorgebracht en heb feitelijk niks gemerkt van verbouwing of grootscheepse verbetering. Zoals te verwachten bij dit soort prijzen-naast de net aangestelde nieuwe burgemeester van die stad- een groots juichend artikel in het delftse ´sufferdje´=Delft op Zondag, wat zaterdags bezorgd wordt. Ik weet na al die jaren heel goed dat Nederlandse architectuur opvallend vaak in de prijzen valt bij dit soort publieke plekken-lijkt soms wel wat op gerichte promo van de TH in die stad (thans TU genoemd).