fbpx

Rondje om de kerk

29 sep 2012 18:41

De vakbonden kunnen tevreden zijn: ook de Nederlandse Spoorwegen zijn inmiddels fors tegenstander van – zoals het in de volksmond is gaan heten – ´het rondje om de kerk´. Maar is dat ook voor de Reiziger goed nieuws? Het plan werd ooit bedacht onder de naam "Bestemming Klant", want de klant stond centraal. 

Opinie van Hildebrand van Kuijeren

De reden dat NS nu niets meer voelt voor het rondje om de kerk – of eigenlijk dus "Bestemming Klant" – is dat het plan zestig miljoen euro per jaar meer kost dan de huidige dienstregeling. De voordelen wegen niet op tegen de kosten, zegt het spoorbedrijf. Maar is dat wel zo? 

Automobilist
De reputatieschade die NS opliep door twee dagen spoorchaos is enorm. Acht maanden na de winterproblemen smullen de media er nog steeds van. De spoorchaos past bij het beeld dat fervente autoliefhebbers hebben: de trein is niets meer dan ellende. Iedere winter opnieuw denkt de automobilist weer, tenzij hij zelf in de file staat: "Wat ben ik toch blij dat mij die ellende bespaard blijft."

Direct doen
Als ik directeur van de NS was, was het mij veel geld waard om van dat imago af te komen. Zestig miljoen euro per jaar? Ik zou direct getekend hebben. Ook al zijn het slechts twee à drie dagen per jaar van de 365 dat het treinverkeer chaotisch verloopt. 

Zestig miljoen in perspectief
Zestig miljoen euro klinkt en is veel. Maar je moet die cijfers in de juiste perspectieven zien. Zestig miljoen is gelijk aan zo´n 1,5 procent van de totale omzet. En zestig miljoen is ook gelijk aan de toename van personeelskosten tussen 2010 en 2011. Ook de winst laat een extra kostenpost van 60 miljoen per jaar toe: in 2011 maakte het bedrijf 211 miljoen euro winst. Dat kan ongetwijfeld toenemen als het imago van de trein verbetert. Bovendien zijn er nu ook miljoenen geïnvesteerd in het "winterhard" maken van het spoor, en dat heeft niet gewerkt. Tijd om het over een andere boeg te gooien.

Minder complex
Doen dus. Of toch niet? Werkt het plan wel? Natuurlijk is Bestemming Klant geen wondermiddel waarmee alle storingen opeens verleden tijd zijn. Maar één ding is zeker: de personeelspuzzel wordt een stuk minder complex en daardoor beter beheersbaar bij crisissituaties. Het personeel wordt met het rondje om de kerk per dag ingezet op maximaal twee trajecten. Daardoor weet een conducteur of machinist bijna automatisch wat hij moet doen als het spoor gestremd: terugkeren naar waarvan hij vandaan kwam. Dat is nu nog heel anders. Doordat het rijdend personeel nu nog door het hele land rijdt, kunnen logistieke problemen van een verstoring zich makkelijk over het hele land verspreiden.

Draagvlak
Alle reden om het plan dus morgen nog in te voeren. Tenminste, zo lijkt het. Want er is één grote maar: als we het morgen zouden invoeren werkt het averechts. Er zijn namelijk twee succesfactoren waaraan voldaan moet worden: a) voldoende extra personeel (de zestig miljoen euro is nodig voor extra loonkosten, want er is meer personeel nodig als ze pendelen) en b) draagvlak onder personeel. Zonder draagvlak van personeel kan het hele plan niet doorgaan.

2001
In 2001 hebben we gezien wat er kan gebeuren als het plan wel zonder draagvlak wordt doorgevoerd: het ziekteverzuim steeg naar recordhoogte (bijna 18 procent bij machinisten), de punctualiteit stortte in én het personeel legde diverse dagen het treinverkeer stil. Doordat er ook nog eens sprake was van een personeelstekort, moest er ook nog eens structureel gesneden worden in de dienstregeling. Niet vreemd dat de klanttevredenheid tot een dieptepunt daalde. 

Conclusie
Op herhaling zit niemand te wachten. Dus inderdaad is er voorlopig geen andere oplossing dan het plan voor de komende paar jaar uit te stellen. Maar het zou de vakbonden sieren als die – zoals dat in politieke termen is gaan heten – over hun eigen schaduw zouden kunnen stappen. Dan zou er op kleine schaal met personeel dat daar geen moeite mee heeft wellicht toch een beginnetje gemaakt kunnen worden met het plan. 
Uiteraard gaat dat echter nooit gebeuren. Maar deze achtergrond verklaart het waarom zestig miljoen euro te jaar te veel is om de benodigde maatregelen te kunnen nemen.