Gladde sporen goed te bestrijden met zand
09 sep 2010 14:54
Hoe kunnen we de gladde sporen in de herfst het beste aanpakken? Dat is de vraag die Oscar Arias-Cuevas van de TU Delft onderzocht en ‘optimaal zand’, lijkt het antwoord. Arias-Cuevas promoveerde woensdag 8 september op dit onderwerp, meldt de TU Delft.
Iedere herfst kan het weer raak zijn: gladde sporen door bladeren op de rails. Treinen komen moeilijker tot stilstand, wat kan leiden tot een verstoorde treinenloop en onveilige situaties. Bovendien treedt er bij het remmen schade aan wielen op. De ‘vierkante’ treinwielen moeten vervolgens worden gerepareerd, wat weer kan leiden tot extra vertragingen.
In de afgelopen jaren kampte men niet alleen in Nederland maar ook in Groot-Brittannië, Zweden en Duitsland met gladde sporen in de herfst.
AdRem
Vervoerders en infrabeheerders hebben inmiddels een aantal maatregelen tegen gladde sporen genomen, maar de problemen zijn zeker nog niet voorbij. Dit zou volgens de Delftse promovendus Oscar Arias-Cuevas gedeeltelijk kunnen komen door onvoldoende wetenschappelijk inzicht in het effect van mogelijke maatregelen. Het promotieonderzoek van Arias-Cuevas, dat in het kader van het project AdRem in opdracht van ProRail en NS is uitgevoerd, had tot doel dit inzicht te vergroten.
Zand
Een van de belangrijkste conclusies is dat het strooien van zand op de rails (in de herfst) een probaat middel is om de grip van de treinen te vergroten. Dit gebeurt in de praktijk ook al. Locomotieven hebben daarbij een tank van waaruit zand tussen de wielen en de rails wordt gestrooid.
Toch kan deze maatregel nog veel beter worden uitgevoerd, volgens Arias-Cuevas. Zo is de grootte van de zanddeeltjes niet optimaal gekozen en zou er gekeken moeten worden naar de hoeveelheid zand die nodig is om te strooien. Ook een uitbreiding van het systeem naar de wagons, in plaats van alleen bij de locomotieven, is een optie, zoals in het Verenigd Koninkrijk is gedaan.
Andere mogelijke maatregelen
Arias-Cuevas onderzocht naast het zandstrooien een aantal andere mogelijke maatregelen tegen gladde sporen, zoals zogenoemde adhesieverbeteraars. Dit zijn speciale middelen die op de rails worden gebracht, al dan niet in combinatie met zand. Dit geeft waarschijnlijk een beter en langduriger effect dan alleen zand, maar het zou ook duurder kunnen zijn.
Een andere maatregel is het gebruik van magneetremmen tegen gladde sporen. Bijna de helft van het treinenpark van NS heeft deze magneetremmen al, maar ze worden alleen in noodsituaties gebruikt. Misschien kunnen ze ook helpen bij gladde sporen, maar meer onderzoek is daarvoor nog vereist, voornamelijk gericht op de levensduur van de remschoenen.
Tractie
De laatste onderzochte maatregel is een tractiecontrole-systeem, dat zorgt dat de wielkracht tijdens het versnellen zodanig wordt aangepast dat de wielen niet slippen. Dit systeem bestaat al in een aantal treinen, maar het blijkt niet altijd optimaal te werken. Door middel van een dynamisch model kan gekeken worden naar een mogelijke optimalisatie van het tractiecontrole-systeem tegen gladde sporen.
Elke onderzochte maatregel blijkt zijn specifieke voor- en nadelen te hebben. Een combinatie van maatregelen, bijvoorbeeld tractiecontrole samen met zandstrooien, zou volgens Arias-Cuevas in sommige gevallen wel eens de beste strategie kunnen zijn.
Overigens heeft de Delftse promovendus niet in detail gekeken naar het kostenaspect van de verschillende maatregelen. Volgens hem is dit een noodzakelijk stap bij de toekomstige keuze voor de ene of de andere maatregel.
Zand kan het spoor isoleren waardoor de beveiliging niet goed kan werken.