fbpx

Meerstadt: NS vond redden HSA niet aan de orde

NS heeft de HSA niet gered, omdat het niet aan de orde was, zegt Bert Meerstadt, president-directeur NS van 2009 tot en met 2013 en directielid NS van 2001 tot en met 2009 in zijn verhoor voor de parlementaire enquetecommissie Fyra.

Over wat er moest gebeuren bij een mogelijk faillissement lagen er volgens Meerstadt heldere afspraken waarbij meerdere partijen een rol hadden. "Je moet uitkijken dat je geen goed geld naar kwaad geld gooit en dat was hier aan de orde," aldus de oud-NS-topman. Volgens hem waren de snel verslechterde perspectieven voor HSA van 2009 in 2008 niet te voorzien, al was er toen ook al een dreigend faillissement.

Bijspringen
De reden waarom het even later weer misging was volgens Meerstadt de lager dan verwachte reizigersgroei, onder meer omdat minder mensen de trein in plaats van de auto zouden nemen en de kosten stegen. Minister Melanie Schultz van Haegen trad aan in 2010 en zei meteen dat zij het ging oplossen. De voorgaande ministers wilden financieel niet bijspringen.

Slecht presteren
De oplossing wordt gevonden door de concessie van het hoofdrailnet en HSL samen te voegen. De conclusie van de commissie was dat slecht presteren van de NS werd beloond met volwaardig vervoer op de hogesnelheidslijn én de concessie voor het hoofdrailnet. "Die conclusie deel ik he-le-maal niet," reageert Meerstadt.

Dreigend faillissement
Toen hij in 2008 hoorde dat een faillissement van HSA dreigde heeft Meerstadt onmiddellijk de minister van Verkeer en Waterstaat, Camiel Eurlings, gebeld om samen iets te doen aan de situatie. Volgens Meerstadt was het noodzaak het probleem op te lossen en was de minister daartoe bereid. De Staat ging op zoek naar een probleem voor de acute noodsituatie. "Daar waren wij niet heel erg blij mee, we wilden meer." Het bedrijf moest namelijk nog steeds hetzelfde bedrag betalen, maar mocht dat op een later moment doen.

Overeind houden
Het was niet in het belang van de Staat dat de HSA failliet gaat, staat in het verslag van de aandeelhoudersvergadering van begin 2009. Formeel kon de staat HSA niet redden, maar Eurlings deed toch de informele toezegging dat het bedrijf overeind zou worden gehouden.

Oorzaak vertraging
Volgens de commissie gaf AnsaldoBreda aanvankelijk aan dat de treinen misschien later geleverd zouden worden door botseisen. ERMTS werd in eerste instantie niet als reden genoemd. Meerstadt noemde dat richting de Staat wel als oorzaak"Ik denk dat dat een nuanceverschil was," zegt Meerstadt. Het nieuwe beveiligingssysteem ERMTS is door NS aangedragen als vertragingsoorzaak. "Zo was het volgens mij niet bedoeld, de Staat moest klaarheid geven en daar wilden wij ze aan houden." Meerstadt stelde dat het eeuwen duurde voor de specificaties van ERMTS duidelijk waren. Volgens de commissie heeft AnsaldoBreda daar handig gebruikt van gemaakt.

Treinen bestellen
De planning voor het bestellen van de treinen was volgens Meerstadt sportief: haalbaar, maar alleen met hard doorwerken. AnsaldoBreda had al snel de voorkeur."Vanwege de nieuwe botsspecificaties was een lange neus nodig en ik had nog nooit een trein gezien die aan de nieuwe specificaties voldeed. Ik vond het een gek plaatje, een soort eendebek," zegt Meerstadt. Hij maakte toen de keuze om nog even te wachten met de bestelling en de risico´s als drukmiddel te gebruiken bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat. "Wij wilden geen domme dingen doen en niet onnodig geld uitgeven". Hij neemt de verantwoordelijkheid op zich dat hij het ministerie zo onder druk zette om de prijs omlaag te krijgen vanwege toegenomen risico´s.

Geen realistische voorspelling
In 2012 kwam de indienststelling van de Fyra eindelijk in beeld. Al in maart vroeg het bedrijf capaciteit aan voor de snelle trein, terwijl de trein toen nog niet was toegelaten op het snelle spoor. Binnen NS en ProRail was voor de start van de Fyra bekend dat de trein allerlei mankementen had. In die adviezen stond dat er geen realistische voorspelling kan worden gegeven over de prestaties van de treinen. Dat kwam omdat er niet genoeg getest was en er zorgen waren over het materieel. Meerstadt kende die adviezen niet.

Pittig
Meerstadt noemde de waarschuwingen donderdag "pittig" en hij zag ook dat er grote problemen waren, maar noemde het toch haalbaar om met de Fyra te gaan rijden. Hij stelde dat voor de gesignaleerde problemen ook oplossingen voorhanden waren. Hij is er nooit vanuit gegaan dat de mankementen aan de trein zo groot waren dat de Fyra uit dienst moest worden genomen.

Certificering
Voor de NS gingen alarmbellen rinkelen toen opgeloste problemen later toch weer terug kwamen. Dat was reden om een crisisteam in te richten. De Fyra was wel gecertificeerd, maar achteraf bleek dat de treinen niet identiek waren, terwijl bij de certificering maar naar één trein wordt gekeken.

Vertrouwelijke cijfers
In diverse verhoren gaven oud-bewindslieden de afgelopen dagen aan dat NS geen openheid wilde geven in de onderliggende cijfers van de business case. Meerstadt stelt echter dat NS altijd toegang heeft willen geven tot alle cijfers, maar wel op voorwaarden dat dit via een derde partij zou gaan. Meerstadt wees erop dat dit ook zo in het contract was afgesproken. De oud-NS-directeur vindt het onbegrijpelijk dat het ministerie daar geen gebruik van heeft gemaakt. 

(c) Treinreiziger.nl / Allesispolitiek.nl / ANP