Centraal: steeds meer steden willen de eretitel. De historie van ‘CS’.
24 jan 2020 8:54
Nederland is sinds december twee stations ‘Centraal’ rijker. Eindhoven en Amersfoort mogen zich nu ook Centraal noemen. In 2015 kreeg Arnhem al de eretitel. In totaal telt Nederland nu acht stations met de titel Centraal. Ook Nijmegen, Zwolle en Almere willen graag dat hun station wordt omgedoopt tot Centraal. Voor Treinreiziger.nl reden om te duiken in de historie van de eretitel.
De vier grote steden
50 jaar nadat de eerste trein vertrok, in 1889, krijgt Nederland zijn eerste Centraal Station. Amsterdam heeft de primeur. Lange tijd bleef Amsterdam ook het enige station die deze titel mocht voeren. Pas in 1938 volgt Utrecht.
Rotterdam is de derde stad die een Centraal Station krijgt. In 1954 wordt het station Delftsche Poort omgedoopt tot Rotterdam Centraal. Aanleiding voor de naamswijziging waren de plannen voor een nieuwe stationsgebouw. Dat nieuwe stationsgebouw kwam er pas drie jaar later, en heeft vervolgens 50 jaar dienst gedaan.
Den Haag heeft als laatste van de vier grote steden de ere titel Centraal Station gekregen, in 1975. Ook hier is een nieuw stationsgebouw de aanleiding. Tot die tijd ging het station door het leven als Den Haag Staatsspoor, verwijzend naar de Staatsspoorwegen.
Almere en Leiden
Almere heeft ook de titel Centraal Station gehad, van 1987 tot 1999. Het is het enige station dat de titel heeft moeten inleveren. Het is een van de weinige stations die nu de titel ‘Centrum’ draagt. Foto: https://t.co/gfY2eq3Ve6. pic.twitter.com/oPgsWbXA1I
— Treinreiziger.nl (@treinreiziger) December 15, 2019
Het gloednieuwe station van Almere kreeg bij de opening van de Flevolijn in 1987 direct de titel Almere CS. Maar als enige station heeft Almere die titel niet weten te behouden. In 1999 werd de titel weer afgepakt. Nieuw beleid was de oorzaak. Alleen stations met meer dan 40.000 in- en uitstappers kwamen voortaan nog in aanmerking voor de titel. Kleinere centraal in een stad gelegen stations zouden zo nodig de aanduiding ‘Centrum’ kunnen krijgen. Almere heet daarom sinds 1999 Almere Centrum. Andere steden met een station ‘Centrum’ zijn Ede, Veenendaal, Kerkrade, Lelystad en Schiedam.
Het is dus ruim 20 jaar geleden dat Almere de titel ‘Centraal Station’ is kwijtgeraakt. Maar volgens Omroep Flevoland wordt het station in de toekomst mogelijk weer omgedoopt tot Almere Centraal. De gemeente Almere laat desgevraagd aan de regionale zender weten dat het wel eens kort ter sprake is geweest. Een standpunt is er echter nog niet over bepaald. Wethouder Jan Hoek vindt het volgens zijn voorlichter “op zich wel een interessant idee om eens over door te praten.”
Van CS naar Centraal
Nog voordat Almere de eretitel moest inleveren kreeg Leiden in 1997 bij de opening van het nieuwe station de titel Leiden Centraal. De gemeente wees erop dat Leiden in reizigers gemeten het vijfde station van Nederland had. Ook was de stad dankzij de Benelux aangesloten op internationale treinnetwerk.
Opvallend was dat de hoofdstations in Amsterdam, Almere, Den Haag, Rotterdam en Utrecht nog de titel “CS” hadden. Station Leiden is dus het eerste station in Nederland die de titel “Centraal” kreeg. Niet veel later, op 29 mei 2000, werden ook de andere Centraal Stations omgedoopt tot Centraal. Waarom daar toen voor gekozen is, durft NS-woordvoerder Erik Kroeze niet precies te zeggen. Maar hij heeft wel een idee: “De titel Centraal Station is vooral vanuit de stad gedacht” legt hij uit. “Maar vanuit landelijk perspectief is het logisch dat een trein in een station stopt”.
Alhoewel NS de term “Centraal Station” al bijna twintig jaar heeft afgeschaft, wordt het in de volksmond nog steeds gebruikt. Naast Almere hebben ook Nijmegen en Zwolle interesse in de titel “Centraal”. De steden voldoen weliswaar niet aan alle criteria, maar dat lijkt niet per se een probleem te zijn. De eis dat het station bediend moet worden door een internationale trein lijkt niet meer zo zwaarwegend te zijn. Zo wordt Eindhoven vooralsnog ook niet bediend door een internationale trein, en is Leiden zijn titel niet kwijtgeraakt toen het de Benelux als stopplaats verloor. Ook de eis dat een stad in totaal drie stations moet hebben is in Leiden nooit toegepast en in Eindhoven heeft men de evenementenhalte meegerekend.
Veel steden lijken interesse te hebben in de eretitel, al zal dat zeker niet voor iedere stad gelden. Aan een dergelijke naamswijziging zitten ook behoorlijke kosten verbonden: circa anderhalve ton. Die moeten door de gemeente die de naamswijziging aanvraagt betaald worden.
In Groningen zal de wens om een ‘Centraal’ te krijgen niet snel leven, wel zouden veel inwoners van de stad de naam graag gewijzigd zien naar Groningen HS. Waar dat in Den Haag staat voor Hollands Spoor, is dat in Groningen de afkorting voor Hoofdstation.
Andere landen
Hoofdstation lijkt op de Duitse benaming van Centraal: Hauptbahnhof (Hbf). Waar we in Nederland vrij spaarzaam zijn met de titel Centraal, zijn ze dat in Duitsland allerminst. Daar dragen zeker 125 stations de titel ‘Hauptbahnhof’. De kleinste Duitse plaats met een hauptbahnhof is Berchtesgaden. In dit stadje wonen minder dan 8.000 inwoners. Ook in Duitsland groeit het aantal stations met een hoofdstation nog steeds. Sinds 9 december hebben Hamm, Bernburg, Merseburg en Stendal nu officieel een hoofdstation. In Mönchengladbach is zelfs de bijzondere situatie dat er twee hoofdstations zijn: Mönchengladbach Hbf en Rheydt Hbf. Die situatie is ontstaan doordat het vroeger twee onafhankelijke steden waren. DB wilde geen geld spenderen aan een herbenoeming, en zodoende telt de stad nog steeds twee hoofdstations.
In Nederland hebben we nu 8 Centraal stations. In Duitsland zijn ze minder spaarzaam, daar hebben maar liefst 125 stations de titel Hauptbahnhof. Hamburg Hbf trekt de meeste reizigers, München Hbf heeft meeste perronsporen (34), Neurenberg heeft 21 doorgaande sporen. Foto: wiki pic.twitter.com/01niyHC9sI
— Treinreiziger.nl (@treinreiziger) December 15, 2019
Berlijn heeft het lange tijd zonder hauptbahnhof moeten doen. Lange tijd kende de stad verschillende kopstations waar treinen in een bepaalde richting vertrokken. Na de Tweede Wereldoorlog was Berlijn Zoologischer Garten het belangrijkste station van West-Berlijn en werd Berlijn Ostbahnhof in 1987 hernoemd naar Berlijn Hauptbahnhof. Na de val van de muur werd in 1998 deze naamswijziging weer ongedaan gemaakt. Sinds 2006 gaat het voormalige Lehrter Bahnhof door het leven als hauptbahnhof. Dit station is echter volledig vernieuwd.
Ook in Oostenrijk wordt de term Hauptbahnhof gebruikt. In het Alpenland zijn echter maar 12 steden die een station hebben die de titel mogen gebruiken. In Zwitserland draagt Zürich de eretitel, al wordt het daar afgekort met HB.
In België wordt net als Nederland de titel Centraal gebruikt. Vijf steden hebben een station met de titel Centraal, waaronder Brussel. Dat is echter niet het hoofdstation. Centraal verwijst in Brussel dan ook naar de centrale ligging in de stad. Het hoofdstation in Brussel is Brussel Zuid. Italië gebruikt ook de titel Centraal (Centrale), 25 steden hebben daar een Centraal station.
Niet alle landen hebben de gewoonte om de hoofdstations een eretitel te geven. In Frankrijk, Spanje en Roemenië is het niet gebruikelijk. En ook in België is het niet echt een eretitel.
“Ook de eis dat een stad in totaal drie stations moet hebben is in Leiden nooit toegepast en in Eindhoven heeft men de evenementenhalte meegerekend.”
Leiden (Centraal)
Leiden Lamme schans
De Vink
Dat zijn toch 3 stations?
Lammenschans, excuus
‘De Vink’ refereert naar een buurtschap dat in de gemeente Voorschoten lag, dus is het géén Leids station.
Ongetwijfeld. Maar het ligt gedeeltelijk op Leids grondgebied en bedient vooral de wijken in het zuiden van Leiden (o.a. Stevenshof).
Hoewel formeel misschien slechts voor de helft een Leids station (qua grondgebied) wat geen ‘Leiden’ in de naam heeft (overigens heeft het rond 1985 korte tijd wel ‘Leiden De Vink’ geheten) is het in de praktijk gewoon een station dat Leiden bedient.
M.i. dus praktisch gewoon een Leids station.
> Maar het ligt gedeeltelijk op Leids
> grondgebied en bedient vooral de
> wijken in het zuiden van Leiden
> (o.a. Stevenshof).
EN Voorschoten, aan de oostkant van het station. Daarom (omdat het precies tussen twee plaatsen ligt) is het het “Leiden” in de stationsnaam verloren.
De Vink is inderdaad het derde Leidse station. Vanwege een formaliteit met de gemeentegrens wordt het alleen niet zo genoemd. Een rare keuze, want iedereen die in die omgeving woont is Leidenaar en niks anders.
De postcode van De Vink is van Voorschoten
Den Haag Centraal is niet alleen het treinstation, ook een Haagse krantje dat zo wordt genoemd. De naam lijkt mij wel verwarrend omdat ze dezelfde naam gebruiken. Maar Almere is eigenlijk geen naam voor Centraal, maar Almere Centrum gaan heten. Eigenlijk kun je het hoofdstation Hilversum ook Hilversum Centrum gaan noemen. Haarlem mis ik wel als Haarlem Centraal zo mooi station en heel erg groot. Misschien heeft de overheid geen geld daarvoor om het station Haarlem Centraal toe te passen. Maar daar kan ik helaas niet in andermans portemonnee gaan kijken.
“Vroeger” gold de regel dat een station de toevoeging “CS” [of nu het onvolledige “Centraal”] alleen was voorbehouden aan de 4 grote steden en Almere. Die laatste omdat Almere uit meerdere stadskernen bestaat.
En Almere heeft zeven stations… Hoeveel steden hebben er zoveel.
> En Almere heeft zeven stations…
Ik dacht eigenlijk ZES (Poort, Muziekwijk, Centrum, Parkwijk, Buiten en Oostvaarders.
Strand bestaat niet meer sinds Almere Poort erbij is gekomen.
> Hoeveel steden hebben er zoveel.
Nu niet meer, maar Zoetermeer had er, met de stadslijn (krakeling) veel meer.
Nu komt waarschijnlijk, als relatief kleine stad, Helmond het verst (4 op EENzelfde lijn Eindhoven – Venlo (en NEE, het hoofdstation heeft geen Centrum of Centraal als toevoeging).
> Hoeveel steden hebben er zoveel.
O ja, Rotterdam heeft er NU ook 6 (als je Stadion niet meerekent) maar heeft er 4 verloren met de omzetting van de Hofplein lijn in metro;
Amsterdam heeft er duidelijk meer (9) terwijl daar tot een aantal jaar geleden ook nog De Vlugtlaan was als nummer 10.
Verder bedienen stations als Duivendrecht en Diemen-Zuid ook Amsterdamse wijken, alhoewel ze niet IN Amsterdam liggen
ook de gemeente Midden-Groningen (het voormalige Hoogezand) heeft er (binnen een 50-kilometerzone) 4 stations op een rij: Kropswolde, Martenshoek, Hoogezand-Sappemeer en Sappemeer-Oost
Toen vlugtlaan er was, was sciencepark en Holendrecht nog niet open 🙂
> Toen vlugtlaan er was, was sciencepark en Holendrecht nog niet open
Daar heb je gelijk aan, maar ik was Sciencepark nog vergeten te tellen, dus Amsterdam heeft er momenteel 10
Volgens Amsterdammers telt buiten de ring niet echt mee 🙂
Almere zou ook beter het station en de omgeving aan de winkelkant-uitgang eens flink opwaarderen voordat de naam aangepast kan worden. Die rode buizen structuur is totaal achterhaald en altijd vies. De uitgang en hal zijn nietszeggend. De eerste 100 meter buiten de deur is allemaal armoe aan friet en eten.
Zaanstad dan: Krommenie, Wormerveer, Zaandijk, Koog aan de Zaan (voorheen Bloemwijk geheten), Zaandam, Kogerveld, en vroeger ook nog Hembrug
Almere is een “stad”?
Ja, dat lijkt mij wel, al is er geen formele definitie van stad. De tijd dat je stad mag noemen als je stadsrechten hebt ligt ver achter ons.
Overigens wordt door de streekvervoerders de aanduiding Centraal of CS veel vaker gebruikt. Zo rijden de stadsdiensten in Enschede, Hengelo en Almelo naar ‘Centraal Station’ en de streekdiensten naar ‘Enschede CS’.
CS is beter voor het geheel. NS heeft daar schijt aan.
OV is een geheel. Design for all. Niet alleen voor op het hoofdkantoor, in de stad, in de trein, maar ook op het platteland.
‘Centraal’ zegt daar niks. ‘Eindhoven C’ ook niet. Mensen raken onzeker.
‘CS’ snapt iedereen, van oudsher. En is ook internationaal Central Station (de Engelse taal weet je wel, die van Twente University).
Afkortingen zijn belangrijk, bijvoorbeeld omdat het op de busdisplay moet passen.
(dat is waarom Hbf in Duistland werkt)
Dit is kennis denk zeker 50 jaar oud. NS heeft schijt aan kennis, NS kan niet laten wat het al 50 jaar doet, manipulatie, heers en verdeel, inspelend op het wethouder Hipster (voorheen Hekking) ego gevoel. Mensen die helaas in de cloud leven.
Vindt trouwens ook dat treinreiziger.nl weinig doet om dit soort onderliggende patronen naar boven te halen, en kaf van koren te scheiden (of aantonen dat er geen kaf is). Braaf elk persbericht van NS de wereld in praten, met wat halve meningen. Is schadelijk.
Want werkelijke problemen en kansen komen niet naar boven. De spiegel blijft onzichtbaar met al het eindeloze geblabla, eeuwige recycling, dat wel.
De switch van het nieuwe woord ‘treinschaamte’ (van Lubach november) naar ‘treintrots’ (Volkskrant 1 januari) laat zien hoe leeg nietszeggend en vol wensdenken journalistiek is.
En NS of een of andere politicus met belang hoefde dat woord niet eens in te fluisteren.
Zo nu weer effe een frapucino
Is wel slim van NS. Laat die domme steden maar komen.
Kunnen ze daarna over 10-20 jaar weer beginnen aan de promotie van CS.
Tegen die tijd klinkt dat vast ook nog epischer of iconischer.
Ik lees net op https://www.oogtv.nl/2013/12/groningen-cs-heet-weer-hoofdstation/ dat Stadskanaal ook een hoofdstation heeft gehad.
Over Zoetermeer:
Sweet Lake City Central and Sweet Lake City East Station.
En – tegenwoordig – Lansingerland-Zoetermeer (maak maar maar iets moois in het Engels van ).
Spearinthourcountry-Sweetlakecity. Zoiets?
Vergeet ook Juice Lake City East niet! En High Sand Juice Lake City.
Does Highsands-Juicylake also have a headstation or not?
Waarom is het eigenlijk een “eretitel”? (of is het nu “ere titel” – maar dit terzijde 😉 )
De belangrijkste reden waarom een stad vroeger centraal station mocht heten ontbreekt helaas.
“De term centraal station (in de twintigste eeuw vaak afgekort tot CS) is door de spoorwegen in het verleden gereserveerd voor die stations waar voordien de onpraktische situatie bestond dat een stad werd bediend door meerdere stations.”
Amsterdam had meerder kopstations voordat het centraal station kwam. Rotterdam had een apart station (Maas) voor de spoorlijn met Utrecht, en Den Haag ook (SS). Utrecht had tot eerste helft van de 20e eeuw nog aparte stations voor Hilversum, een voor de lokaalspoorwegen naar Bilthoven en verder.
Dit verschijnsel kwam alleen in de grootste steden voor, dus dat zorgde ervoor dat automatisch niet elk gehucht deze titel kreeg.
> Rotterdam had een apart station (Maas) voor de spoorlijn met Utrecht
EN Hofplein, voor de ditto lijn naar Pijnacker en Den Haag. Is pas in 2005 verdwenen.
Het hoofdstation in Rome heet Roma Termini, een kopstation
Sterker nog, ‘Termini’ is het meervoud van ‘Terminus’. Het station is gebouwd als eindpunt van meerdere spoorlijnen, in de loop der jaren zijn dit er nog veel meer geworden.
Het vroegere NS-station Maassluis is sinds 30 september 2019 toen de metro ging rijden uitgebreid tot station Maassluis Centrum. Het nieuwste station in mijn woonplaats wordt Steendijkpokder genoemd, dus zonder Maassluis er voor. Dit zal ook wel te maken hebben met de bestemmingsdisplays op metro en station. Maar Maassluis West is zowel een voormalig treinstation als thans een metrostation, terwijl dit niet meer het westelijkste station is sinds Steendijkpolder opende.
Voorheen had je station Tilburg West, thans Tilburg Universiteit. Dit treinstation is niet alleen hernoemd , vanwege de plaatselijke universiteit, maar ook door het nieuwe station Tilburg Reeshof wat thans sinds 2003 het westelijkste station in deze Brabantse stad is geworden.
Breda is ook een internationaal station sinds de IC Brussel hier stopt, alleen deze stad kent nog een ander station dat van Breda Prinsenbeek.
Tilburg kende vroeger net als Eindhoven thans Eindhoven Centraal een internationale treinverbinding met Keulen in Duitsland. Er zijn plannen om Eindhoven en Best te verbinden met de Eurobahn Hamm Hbf-Wuppertal Hbf- Dusseldorf Hbf- en Venlo . Dan kan Helmond ook Helmond Centrum/Centraal heten. Tilburg heeft ook drie stations net zoals Helmond en Dordrecht. Niijmegen heeft er zelfs 5!
Dukenburg, Beyendaal, Goffert, Nijmegen en Lent. Ook had deze een internationale treinverbinding met Kleve. Er zijn al jaren plannen om deze spoorlijn weer te heropenen, zodat de trein Dusseldorf Hbf-Kleve weer kan doorrijden naar en van Nijmegen. Als die trein weer terug is laat hem dan ook stoppen te Groesbeek en Heyendaal. Of dit ooit nog gaat gebeuren blijft helaas ongewis.
> Maar Maassluis West is zowel een
> voormalig treinstation als thans
> een metrostation, terwijl dit niet
> meer het westelijkste station
(meer is)
Dat geldt ook voor bv Rotterdam Zuid (zuidelijker liggen nog Stadion en Lombardijen).
Diverse “windstreken” zijn trouwens de laatste jaren al hernaamd, zoals Tilburg West (nu Universiteit) en Delft Zuid (nu Campus).
Ook Amsterdam Zuid is trouwens niet het “zuidelijkste” station van Amsterdam (dat is Amsterdam Holendrecht, wat op de lijn naar Utrecht ligt).
Het moderne futuristische Centraal Station van Arnhem kent nog een paar missers. Op het stationsgebouw staat enkel Arnhem, alsmede op de keermuur langs het spoor waar de IC trein naar Utrecht vertrekt. Waarom dit na jaren aangepast is, is me een raadsel. Hopelijk gaat dat binnenkort nog gebeuren, want bij de naamswijzigingen van Eindhoven en Amersfoort naar Eindhoven Centraal en Amersfoort Centraal is dit direct al gebeurd.
Rotterdam Centraal heeft iets unieks ten opzichte van de andere Centraal Stations
Aan de voorgevel bij het centrale plein prijken de gedeeltelijke oude letters de woorden Centraal Station, aan de achterzijde (bij de sporen 15/16) heet het station Rotterdam Centraal!
Ook is het oude spoor 1 verdwenen en opgegaan in spoor 2 (verbreding perron voor Eurostar!).
Groningen wil graag de naam Groningen Hoofdstation hebben, afgekort HS. Misschien als de verbouwing van dit station gereed is en er weer treinen van en naar Leer rijden (of verder zelfs!) kan het beter Groningen HS/Hbf genoemd worden vanwege de Duitse treindienst.
De treinstations Maastricht, Heerlen, Enschede, Hengelo en Venlo kunnen Centraal/Hbf krijgen.
Apeldoorn net als Deventer Centrum of Centraal worden.Zwolle heeft sinds kort een tweede station Stadshagen, maar wacht ook al jaren op een halte in Ittersum voorheen Zwolle Zuid. Deventer wacht op een station in de wijk Platvoet, wat gelegen is aan dezelfde deels enkelsporige lijn tussen deze twee Hanze steden. Zolang alles niet verdubbeld is, blijft dit en flessenhals om de trein (Sprinter)uit Zutphen hier langs te verlengen en de huidige IC treinen van en naar Roosendaal verplicht te laten stoppen te Olst en Wijhe.
Denken dat Nederlandse stations de toevoeging Hbf. achter de naam gaan, zullen of willen krijgen, is volslagen bezopen. We zijn hier in Nederland, niet in Duitsland.
Hoewel volslagen bezopen, is er ook een Nederlandse plaats die op z’n Duits “Bad” vóór z’n naam heeft geadopteerd…
is bad net ook een Nederlands woord dan…?
Er hoeft helemaal geen “Groningen” op te staan aan de buitenkant. Alleen maar op de borden op de perrons. Op de gevel kan gewoon “hoofdstation” staan…
De naam Arnhem in Arnhem Centraal zijn op stationsgebouw en die keermuur nog NIET aangepast! Sorry van mijn misser!
Mocht Enschede of Hengelo zo’n bijvoeging willen, kunnen ze beter Central Euregional Station (CES) heten. In het Engels om de term grensoverschrijdend te houden.
Obdam Centraal, ik ben vóór!
De benaming CS is in België nooit geweest wel Gare Centrale/Centraal. In La Louvriere heb je twee stations Centre en Sud,
Station Zuid/Midi refereert aan de Zuidelijke ligging en Midi aan de voormalige Franse Spoorwegmaatschappij Midi, voordat het Franse Staatsbedrijf SNCF bestond. Midi is ook en deel van het zuiden van Frankrijk, dus dar komt deze naam vandaan.
Brussel-Luxemburg is een station in de Europawijk aan de gelijknamige spoorlijn van Brussel via Namur en Arlon naar Luxemburg Stad. Vroeger heette dit station Brussel Leopoldswijk een verwijzing naar de buurt waar in het ligt,
Antwerpen Centraal en Brussel Centraal zijn de enige Vlaamse benamingen voor de steden waar in ze liggen. De Brusselse stations zijn tweetalig bijvoorbeeld Bruxelles Nord -Brussel Noord, Schaerbaek-Schaarbeek, maar Jette is hetzelfde qua spelling. In het Frans heet deze Brusselse randgemeente Sjet(te)!
Verdere heet het station Luik Guillemins zo, vanwege de gelijknamige buurt waar dit station in ligt. Er waren ooit plannen om dit te hernoemen in Liege Limbourg, maar daar was weerstand tegen.
Charleroi Sud is het belangrijkste station in deze industriestad en dat van Gent heet Sint Pieters.
De leukste stationsnamen zijn Kijkuit en Antwerpen Luchtbal, maar ook Eke -Nazareth ,Boom, Mol , Zonhoven zijn enkele leuke namen!
Ieder land maakt zo zijn eigen keuzes om het wel Centraal, Centrale, Hauptbahnhof of wat dan ook wel of niet achter de plaatsnaam te zetten. Windrichtingen worden wel in meerdere landen toegepast, Paris Nord, Est bijvoorbeeld of Brussel Noord, Rotterdam Noord enz.
Welke stations nog meer Centraal, Centrum of een gehele andere naam krijgen net als Hilversum NOS eerst in Hilversum Noord veranderde en laatst in het huidige Hilversum Mediapark moet de toekomst uitwijzen. Steden en buurten veranderen wel vaker dus daar wordt dan vaak op aangepast. Gebouwen als universiteiten, winkelcentra en mediagebouwen worden ook meer als stationsnaam gebruikt. Net zoals een voetbalstadions. Amsterdam Bijlmer Arena en Rotterdam Stadion. Onlangs is station Delft Zuid gewijzigd naar Delft Campus, vanwege de Technische Universiteit daar, En Enschede Drienerlo werd veranderd in Enschede Kennispark. Tijden en inzichten veranderen dus ook bij OV-bedrijven, alles wordt aanbesteed en om de zo veel tijd herzien.
In het Frans worden stations vaak vernoemd naar de richting die de treinen op gaan. Het Zuidstation (Midi) was de vertrekplaats van de treinen naar het zuiden en Noord voor de treinen naar het noorden. In Parijs vind je bijvoorbeeld Gare l’Est vlak naast Gare du Lyon.
In België zijn er 3 (drie) centrale stations, die overigens verder niet aan eisen moeten voldoen.
Antwerpen-Centraal, toevallig ook het meest centrale station van Antwerpen. Wat vroeger een kopstation was, is dat nu een doorgaand station geworden, al zijn er “maar” 4 doorgaande sporen (niveau -2), de rest zijn nog steeds kopsporen.
Brussel-Centraal/Bruxelles-Central is het meest centrale station van Brussel! Ligt op loopafstand van de Grote Markt/het stadhuis/Manneken Pis etc. Is alleen niet het hoofdstation, dat is Zuid, vanwege de hub voor alle internationale HST-treinen. (EUR, THA, IZY, TGV, ICE en de Benelux)
Het derde station met “Centraal” is Verviers-Central (Mwa, in het Nederlands toch Verviers Centraal)
Het station van La Louvière heet La Louvière-Centre (-Centrum), vgl. Lelystad Centrum, Almere Centrum. En… om het nóg ingewikkelder te maken, het centrale station van die stad is La Louvière-Sud (-Zuid), waar véél meer aansluitingen zijn! Overigens is La Louvière de enige met de toevoeging “Cëntrum”.
Ik lees met verbazing over de kleinere treinstations met de toevoeging “Centrum”.
Ik was laatst in Kerkrade en zag op de stationsborden alleen maar “Kerkrade” staan.
Volgens enkele omwonenden / vaste bezoekers, is het al jaren geleden dat het treinstation Kerkrade Centrum “gedegradeerd” is tot het gewone “Kerkrade”.
Maar kijk je nu op een willekeurige spoorkaart, op een treinstation in Nederland, dan zie je nog steeds “Kerkrade Centrum” staan.
Kortom: In Kerkrade zijn ze al jaren gewend m “gewoon” Kerkrade te heten.
Maar dringt dit ook door op het NS hoofdkantoor te Utrecht?
Maar het kan nog gekker! Station Lelystad Centrum heeft op de perrons zelfs twee namen! Station Lelystad en dan weer Lelystad Centrum!.
Station Lelystad Zuid is nooit gebouwd door de achterblijvende woningbouw hier, behalve dan de plaatselijke gevangenis dan hier.
Station Almere Buiten is een station inde gelijknamige buurt, maar Almere Binnen bestaat ook! Niet als een treinstation , maar als gevangenis, maar ook in de wijk Almere Buiten! Almere Binnenste Buiten dus!
Kerkrade Centrum staat inderdaad nog op treinen en stationsnaamborden. Vroeger had je in dit mijnstadje Kerkrade West wat nu een museale stationsnaam Spekholzerheide heet. Hier stopt zo nu en dan de trein van ZLSM dat naar Simpelveld, Schin op Geul en Valkenburg rijdt. Hoe en wat verdere aanpassingen jaren vertraging overal aangebracht of gelijk na naamswijziging in een nieuwe dienstregeling we zullen het maar afwachten.
Je hebt ook een aantal jaren ‘Almere Buiten Oost’ gehad, waarbij ‘Almere Buiten’ dus eigenlijk een soort ‘Almere Buiten Centrum’ was. Tegenwoordig heet ‘Almere Buiten Oost’ ‘Almere Oostvaarders’
Verwarringsvoorkomend klantvriendelijk uitgangspunt zou moeten zijn: elk station in een stad/dorp heeft een eigen onderscheidende naam. Als een dorp/stad maar één station heeft, kan worden volstaan met de naam van het dorp of de stad: Assen.
Komt er een voorstadstation, dan moet het voormalige stadstation een duidelijke aanduiding krijgen. Groningen en Groningen Europapark is onduidelijk, onnauwkeurig en verwarrend.
Als het station in of nabij het centrum van dorp/stad ligt kan geografisch ‘Centrum’ worden toegevoegd. Niet geschikt dus voor Hindeloopen of Koudum/Molkwerum.
Wil je liever iets aanduiden over de trein- en stopfrequentie dan ligt de toevoeging ‘Hoofdstation’ of HS voor de hand.
‘Centraal’ is een verwarrende term, slaat die op het spoornet ter plaatse of op de positie van het station in de stad?
Curieus is dat het wegnemen gratis was maar het terugleveren schijnt dan geld te moeten kosten.
Lelystad zal voor het vliegveld beter af zijn met een tweede station. Eigenlijk was dat er al in ruwbouw maar dat is juist gedeeltelijk gedemonteerd. Heel dom. Handig zou ook zijn om daar P+R te maken en zelfs langparkeren. Dan telt het ook niet mee. Vanwege de stikstof uitstoot zou het volgens Remkes juist handig zijn om met electrische bussen te gaan rijden. Men kan ook een vrije busbaan naar Centrum maken… Opladen direct vanaf een molen. Met 3 Megawatt moet dat aardig lukken.
Ik denk ook dat de gemeenten en NS een beetje doorgeslagen zijn met hun ‘erepredicaat’. Ik vind dat een stationsnaam vooral functioneel moet zijn, zoals ‘Centrum’ of ‘Hoofdstation’. Liefst zou ik zien dat NS (of wie er ook maar over de stationsnamen gaat) ‘Centraal’ helemaal verwijdert. Dan voorkom je ook dat gemeentelijke ambtenaren dit soort onzin gaan doordrukken voor prestige.
Mee eens. 5 stations in heel Nederland met de benaming Centraal is zinvol. Het illustreert. Met 7 of 8 stations is die toegevoegde waarde al uitgedund. Met 10+ stations begint het waardeloos te worden. Geef die kleinere stations waar het gepast is de naam Centrum, maar laat Centraal over voor de grootste steden van het land. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven. Niet Arnhem of Leiden en al helemaal niet het onbelangrijke Amersfoort.
Er is een gezegde, “Italians do it better”, en dat blijkt ook uit hun stationsnaamgeving, getuige de volgende centrale stations:
Genova Piazza Principe
Torino Porta Nuova
Verona Porta Nuova
Venezia Santa Lucia (het station op het vasteland heet overigens Venezia Mestre)
Firenze Santa Maria Novella
Roma Termini
De aanduiding “Centrale” ken ik uiteraard van Milano, Bologna, Napoli en Bari. Let ook op de namen van de hogesnelheidsstations:
Torino Porta Susa
Milano Rogoredo
Reggio nell’Emilia Mediopadana
Firenze Belfiore
Roma Tiburtina
Napoli Afragola
Zoals iemand ooit schreef: het lijken wel namen uit een opera!
Tja, zij hebben nog auto- en treinfabrikanten. Bouwen ook nog helikopters en assembleren zij F-35 vliegtuigen (voor wat die waard zijn).
En ook Frankrijk, afgezien van de Parijse stations:
Bordeaux Saint Jean
Toulouse Matabiau
Montpellier Saint Roch
Marseille Saint Charles
Lyon Perrache en Lyon Part Dieu
Limoges Bénédictins
Lille Flandres
Angers Saint Laud
Als je het mij vraagt allemaal prachtige namen. Dit wel naast een aantal stations die gewoon “Ville” heten (bijv. Nice, Dijon, Metz, Nancy, hoewel de naam Ville lang niet consequent op alle borden gebruikt wordt), stations die helemaal geen toevoeging hebben (bijv. Toulon, Poitiers, Le Mans) en het afwijkende Avignon-Centre.
Bijzondere gevallen zijn Orléans en Tours, zonder toevoeging, die grote, centraal gelegen kopstations zijn. Het doorgaande verkeer wordt echter veel via stations in buitenwijken afgehandeld. Daarbij kwam voorheen de naam van de buitenwijk eerst: Les Aubrais-Orléans en Saint-Pierre-des-Corps-Tours. Een aantal jaar geleden zijn Orléans en Tours daarvan afgeknipt, zodat Les Aubrais en Saint-Pierre-des-Corps overblijven, zonder verwijzing naar de belangrijkste stad die ze bedienen.
Nog een nabrander: Dordrecht heeft ook een Centraal Station!
Geef je in de NS App in, dat je van Dordrecht (treinstation) naar Dordrecht Centrum wil, dan moet je eerst 4 min lopen naar Bushalte Centraal Station Dordrecht perron D, daar met bus 4 naar Bushalte Centrum Dordrecht en vandaar is het nog twee minuten lopen naar Dordrecht Centrum.
Mijn OV-chipkaart transactie:
Check-in Bus – Qbuzz / U-OV
13:39 Dordrecht, Centraal Station (Perron D)
Gare Paris Nord ligt vlakbij Paris Gare LÉst en dus niet Paris Gare Lyon.
station Zaandam had ooit ook die rode buizen constructie, maar zijn thans overgeschilderd in wit. Ik zie dit ook wel gebeuren in Almere Centrum, zeker als in deze stad de Floriade komt in 2022. Voor dat 10-jaarlijkse tuinbouwevenement gaat het Stations gebied eerdaags toch op de schop.
Almere zal denk ik met Lelystad in 2022 wel extra veel hotelgasten krijgen, wat de drukte van Amsterdam dan verminderen. Misschien gaat de hernoeming in al weer Almere Centraal wel vanaf 2022 van start, maar eerder nog niet!
Een boosaardige associatie kreeg ik meteen nadat ik las: “De kleinste Duitse plaats met een Hauptbahnhof is Berchtesgaden”; ik moest onmiddelijk terugdenken aan HET verleden van Duitsland! Immers: op de Obersalzberg, behorend tot Berchtesgaden, had Hitler zijn Adelaarsnest! Dan wordt het natuurlijk interessant te weten wannéér Berchtesgaden die titel gekregen heeft … Iemand zin om dat uit te zoeken?
Was makkelijk via gründliche Deutsche Wiki https://de.wikipedia.org/wiki/Berchtesgaden_Hauptbahnhof
In 1913 wordt Hbf verkregen nadat in 1909 het Königsseer Bahnhof is geopend.
Vanwege de staatsbezoeken aan zijn tweede residentie met “Berghof” en “Kleine Rijkskanselarij” nabij Berchtesgaden, was een representatiever Hauptbahnhof in Berchtesgaden noodzakelijk. De Deutsche Reichsbahn liet het nieuwe gebouw van 1937 tot 1940 bouwen in een architectuur die typerend is voor het nazi-tijdperk, een mengeling van neoklassiek en Heimatstijl, en opende het Hbf rop 1 februari 1940.
Limburg Centraal is een TV-programma op de regionale zender L!. Bilthoven Centraal is de fietsenstalling van het station Bilthoven.
Centraal of Centrum betekenen vrijwel hetzelfde. Middelpunt van een stad of dorp of anders wel bij een (OV) Knooppunt.
De centrale stations van nu lagen vroeger helemaal niet zo centraal in een stad. Dit kwam door aanwezige stadsmuren en de vrees voor het IJzeren Monster uit de beginperiode van de Spoorwegen.
Daarom stoppen er steeds meer Intercity s op knooppunten waar frequent ander OV komt. Denk maar aan Rotterdam Alexander, Schiedam Centrum, Den Haag Laan van NOI< Gouda, Meppel en Driebergen Zeist,
“Andere steden met een station ‘Centrum’ zijn Ede, Veenendaal, Kerkrade, Lelystad en Schiedam.”
Je bent station Barneveld Centrum vergeten 😉
Ik heb trouwens ontdekt dat er een aantal monumentale stations (?) in Nederland zijn die vrijwel de benaming station haast niet meer verdienen waaronder Zwolle, Middelburg, Apeldoorn, Kesteren en Swalmen! Deze stations staan oftewel voor de helft of helemaal leeg en je kunt er zelfs niets monumentaals in het interieur in aantreffen!
Als er bovendien nog een aantal stations in grote steden zouden wezen die centrum worden noemt dan zijn het vaak nog vrij kleine of veel te grote stations waar het werkelijk oersaai is om in te vertoeven!
‘Hauptbahnhof’ betekent inderdaad hoofdstation, oftewel ‘het belangrijkste station’. Maar ook hier zijn er weer uitzonderingen: het belangrijkste station van de stad Solingen is Solingen-Ohligs. Solingen Hbf is niet veel meer dan een halte aan een boemellijntje. Een beetje vergelijkbaar met de situatie in Ede, waarbij ‘Ede Centrum’ dan het ‘Hbf’ is.
Dat van Solingen was wel zo, maar ook al eventjes niet meer. In 2006 is het oude Solingen Hbf gesloten en vervangen door Solingen Mitte, een klein stukje verderop. Solingen-Ohligs heet sindsdien Solingen Hbf.
Het omgekeerde kan ook: het meest centrale station van Potsdam heette tijdens de Duitse deling Potsdam Stadt; Potsdam Hbf lag zelfs een stuk buiten de stad, op de Berlijnse ringbaan, en was toen belangrijk om om West-Berlijn heen te kunnen reizen. Na de val van de muur in is 1993 het oude Hbf omgedoopt in Potsdam Pirschheide, dat door de afgelegen ligging en gedeeltelijke afbraak nauwelijks nog betekenis heeft; in 1999 is Potsdam Stadt omgedoopt in Hbf.
Het enige echt afwijkende station in Duitsland is daarmee Kassel-Wilhelmshöhe, waar het overgrote deel van de ICE’s stopt, om kopmaken in kopstation Kassel Hbf te voorkomen. Ook opmerkelijk: Lindau is recent haar Hbf verloren door de opening van Lindau-Reutin. Het oude Hbf heet nu Lindau-Insel.
In ieder geval is men in Duitsland flexibel met de toewijzing van dit soort namen.
CS zijn minder letters en goedkoper. In Duitsland functioneerd Hbf ook. Waarom heeft de NS het veranderd in Centraal? oh ja, om in de onnodige dingen te investeren. Dingen zoals reizigers comfort, midden leuningen in de ic’s, het karretje, rooster onder elke weeromstandigheden etc. etc. zijn natuurlijk minder belangrijk.
CS zijn minder letters en goedkoper. In Duitsland functioneerd Hbf ook. Waarom heeft de NS het veranderd in Centraal? oh ja, om in de onnodige dingen te investeren. Dingen zoals reizigers comfort, midden leuningen in de ic’s, het karretje, rooster onder elke weeromstandigheden etc. etc. zijn natuurlijk minder belangrijk.