De ov-kieswijzer: dit betekenen de plannen van politieke partijen voor het openbaar vervoer
18 nov 2023 8:00
Treinreiziger.nl lichtte vorige week de ov-plannen van zeventien politieke partijen uit. In dit artikel gaan we verder in op wat die plannen precies betekenen voor reizigers en wat de reacties van belanghebbende partijen erop zijn.
In het kort:
– Volt en GL-PvdA investeren op korte én lange termijn het meest in openbaar vervoer;
– Reizigersorganisaties en initiatiefgroepen achter Lelylijn en Nedersaksenlijn zijn blij met aandacht voor nieuwe infrastructuur;
– Klimaatticket wordt goed ontvangen, kritiek op gratis OV.
Wie de partijprogramma’s doorspit van de zeventien partijen die volgens de huidige peilingen kans maken op ten minste één zetel, ziet een aantal grote overeenkomsten. Bijna iedere partij wil de komende kabinetsperiode onderzoek doen naar de Lelylijn. Tien partijen hebben ook de Nedersaksenlijn in het noordoosten van Nederland meegenomen in hun programma. De derde overeenkomst is dat bijna alle partijen willen investeren in regionaal ov. Bovendien staat ook in vrijwel ieder partijprogramma dat het openbaar vervoer goedkoper moet, al verschillen partijen nogal van mening over hoe het ov goedkoper (of zelfs gratis) moet worden.
Korte termijn
De reacties van belangenverenigingen op de partijprogramma’s zijn overwegend positief. Reizigersorganisatie Rover zegt in een reactie aan deze website blij te zijn dat alle partijen het belang van ov zien. “Dit zou inderdaad zomaar kunnen betekenen dat we een stap dichter bij de realisatie zijn van grote projecten zoals de Nedersaksenlijn. Dat zou heel mooi zijn voor de langere termijn.” Rover zou wel graag zien dat reizigers ook kunnen rekenen op maatregelen die op korte termijn al effect hebben. “Het exploitatiebudget bijvoorbeeld. Daardoor kunnen er snel meer bussen rijden, die zijn nodig om reizigers op werk en school te brengen, maar zijn ook zero-emissie en helpen daarmee de klimaattransitie.”
Uit de doorrekening van het CPB blijkt dat de meegenomen partijen (VVD, D66, GL-PvdA, CDA, CU, Volt, JA21 en SGP) in elk geval tot 2028 meer willen investeren in bereikbaarheid dan het basispad dat er nu ligt. Volt en GL-PvdA spannen met investeringen van zo’n 4,5 miljard bovenop het basispad van 12,3 miljard de kroon en ook D66 wil ruim 3 miljard extra investeren. Volt en GL-PvdA doen het volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tot 2040 ook het best: de twee progressieve partijen investeren tot die tijd resp. 35 en 29 miljard in openbaar vervoer. Partijen als BBB, CDA en NSC, met een meer regiogericht ov-plan, zeggen ook te willen investeren in regionale bereikbaarheid op de korte termijn. D66 en VVD blijven op de lange termijn volgens het PBL achter in de investeringen in het openbaar vervoer.
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft ook uitgezocht wat deze plannen betekenen voor de reizigersaantallen in het ov: “Bij de VVD neemt het openbaarvervoergebruik met 0 tot 5 procent toe, bij de ChristenUnie met 10 procent, bij D66 en GroenLinks-PvdA met 15 procent en bij Volt met 30 procent.” Daarbij is ook rekening gehouden met automobilisten die door het gewenste beleid al dan niet het ov gaan gebruiken: GL-PvdA en Volt willen bijvoorbeeld 11,5 miljard euro bezuinigen op het wegennet.
‘Kan niet duidelijk genoeg’
De clubs achter de Lelylijn en de Nedersaksenlijn zijn ook blij met de aandacht voor beide projecten in veel partijprogramma’s, al hadden de plannen voor de Lelylijn volgens initiatiefnemer Johan Goos wel wat concreter kunnen zijn: “Het kan ons niet duidelijk genoeg”, zegt hij tegen ANP. In Noordoost-Nederland zijn ze blijer: “We worden concreet genoemd in de plannen van meerdere (tien in totaal, red.) partijen, zij willen allemaal dat de Nedersaksenlijn er komt”, zegt woordvoerder Roel Barkhof van de Stichting Nedersaksenlijn. “Als je ziet waar we een paar jaar geleden stonden, dan is dit heel mooi.”
Lees ook:
Klimaatticket
Dat andere belangrijke ov-thema, goedkoper ov en een klimaatticket, kan ook op steun rekenen van Rover: “Openbaar vervoer is voor sommigen te duur, net zoals bij lage inkomens de auto een groot deel van het maandbudget gebruikt. Dat kunnen we oplossen met goedkopere of gratis tickets voor deze reizigers. Het klimaatticket zou erg welkom zijn, zeker om het ov in de daluren te vullen.” GL-PvdA en D66 willen graag zo’n Nederlandse variant van het Deutschlandticket introduceren. Een aantal partijen, in elk geval SP, CU en SGP, spelen het veiliger en willen het ov goedkoper maken door een btw-verlaging voor te stellen. Rover: “Dat is iets waar wij ook al een aantal jaar voor pleiten.” Overigens legde Kassa het klimaatticket voor aan twaalf partijen, en waren ook CDA en BBB voor een vast goedkoop abonnement – in tegenstelling tot wat in hun programma’s staat.
De SP en kleinere partijen als BIJ1 en deels DENK willen het ov juist gratis maken. BIJ1-lijsttrekker Edson Olf zei recent tegen AT5 dat we het “normaal zijn gaan vinden dat het ov geld kost”. Het ov helemaal gratis maken, lijkt Rover echter geen goed plan. “Dat is voor iedereen echt heel duur. Daarbij zouden er fors meer capaciteit, bussen/treinen én personeel nodig zijn. Zo zagen we in Duitsland bij het 9 euro-ticket ook de nodige problemen met te volle trams en treinen en een te grote toestroom van reizigers naar plekken die dat niet aankonden.” Volgens de reizigersorganisatie verkoopt het ov zichzelf wel als partijen grote investeringen doen in de kwaliteit van het ov, in plaats van de prijs ervan.
Marktwerking en Europa
Waar de links-progressieve en sociaal-conservatieve partijen vooral overheidsgestuurd willen investeren in het openbaar vervoer, pleiten de liberale partijen juist voor meer marktwerking op het spoor. De VVD heeft bijvoorbeeld het liefst dat sprinterlijnen verdeeld worden over andere vervoerders, aanbesteed vanuit provincies. JA21 geeft NS nog een kans om de prestaties op het spoor te verbeteren, maar geeft vanaf 2025 ruim baan aan marktwerking. De onderhandse gunning van het hoofdrailnet aan NS zoals die nu gepland staat, is volgens de Europese Commissie overigens in strijd met de Europese mededingingsregels. Niet gek, want Brussel ziet het Europese spoornet graag als één markt.
Dat is trouwens ook wat Volt voorstelt: die partij ziet graag een pan-Europees spoorsysteem voor zich, met nieuwe spoorlijnen (“Den Haag – Frankfurt, Rotterdam – Berlijn en Breda – Kopenhagen”), meer dag- en nachttreinen en snelbusverbindingen en een universeel ticket- en plansysteem. Wie wat Europees spoorbeleid betreft hoopte op flinke meningsverschillen, komt trouwens van een koude kermis thuis: bijna alle partijen hebben investeren in beter grensoverschrijdend treinverkeer in hun verkiezingsprogramma opgenomen.
Conclusie: de progressieve en linkse partijen investeren het meest in landelijk en grensoverschrijdend openbaar vervoer, met Volt en GL-PvdA als duidelijke koplopers. De centrumpartijen in de sociaal-conservatieve hoek van het spectrum, denk aan NSC, BBB en CDA, hebben een meer regiogericht beleid qua ov. Rechtsliberaal wordt het minst geïnvesteerd in ov en wordt het spoorwezen vooral aan de markt overgelaten. Overeenkomsten zijn er ook: uit vrijwel alle verkiezingsprogramma’s blijkt interesse in de Lelylijn en iedere partij investeert wel iets in openbaar vervoer.
Leuk. De politiek kan wel van alles willen, maar de realiteit van de krapte op de arbeidsmarkt en de zwakkere staat waarin OV bedrijven uit de Coronatijd zijn gekomen zal uiteindelijk de realiteit bepalen. Beter is dit om dit onder ogen te zien en in die realiteit te proberen zo goed en betrouwbaar mogelijk OV te leveren dan allerlei grote projecten, die in deze tijd wellicht minder gepast zijn. En dan zal de politiek ook eerst moeten denken aan de klanten, die er op aangewezen zijn ipv nieuwe klanten groepen aan te boren. Immers je kunt niet verder springen dan de poolstok lang is. Helaas. Ik zie ook liever een goedwerkend en florerend OV, die de strijd met de auto en het internet aandurft en waar denken aan OV stimulatietickets aka milieutickets een optie is, maar ik vind dit op dit momement helemaal niet reeel. Ik zie nog steeds hele korte treinen met staanplaatsen als ik met de NS reis. En dan heb ik het over de IC’s en niet over sprinters, waar staanplaatsen een deel is van het sprinter concept. (Terwijl daar ironisch genoeg vaak meer zitplaatsen zijn…)
Het is geen positief verhaal en dit wordt mij door sommigen ook verweten. Nee ik wil niet de brenger van slecht nieuws zijn, maar helaas kan ik er geen ander verhaal van bakken. Let wel het liefst zou ik willen dat ik blij wordt van bijv. de lelylijn, maar gezien de situatie lukt mij dit nu niet.
Verder heb ik mijn stem keus gemaakt en keuzes worden ook op andere gebieden gemaakt dan alleen het OV. Voor mij spelen, die andere gebieden, ondanks ik autoloos ben ook een hele belangrijke rol.
Ik snap dat het soms hopeloos kan lijken met de tekortschietingen van ns maar dat is nouw juist waarom je moet stemmen op een partij die er in investeerd. Als vvd blijft regeren zullen ze de trein negeren. Die spitsheffing bijvoorbeeld waardoor treinreizen nog meer onaantrekkelijk wordt gemaakt. Die problemen waar je het over hebt zijn echt makkelijk op te lossen met meer geld. Als er weer wordt geinvesteerd kunnen we weer beter treininterieur terugbrengen.
Het maar oeverloos dumpen van belastinggeld in het OV lost niets op. De sector zal eerst zichzelf moeten herstructureren en efficiënter gaan werken.
Dat lijkt mij ook interessant om een keer te onderzoeken. Ik kan mij niet meer herinneren waar ik het gehoord heb, maar een deskundige claimde een keer dat een kaartje voor de bus of trein maar voor 25 tot 50% kostendekkend is. Hoe durven we dan eigenlijk nog te klagen dat het OV te duur is!
Dan moet je alles inzetten op autogebruik dat wel rendabel is en het OV alleen handhaven voor leeftijden die het niet kunnen betalen of niet kunnen autorijden door een medische beperking. Uiteraard mag je dan ook geen auto ontmiedigingsbeleid voeren.
In jouw
De spitsheffing was een idee van NS, niet van de VVD.
@Thom. Ik zou niets liever willen dan een florerend OV. Ik zie de Maaslijn graag komen en ik wil ook graag goedkoop OV. Er zijn toch een paar dingen waar ik behoorlijk van geschrokken ben. Als OV reiziger zie ik veel bijna lege bussen van binnen. De verbouwing van de Maaslijn kost bijna €400 miljoen en om het OV in 2024 op hetzelfde niveau en prijs te houden op het overigens niet denderende 2023 is €420 miljoen nodig. Voor 2025 zou dit neer komen op een half miljard. De vragen, die terecht gesteld kunnen worden is die Maaslijn een rendabele investering en is dit soort subsidies om het OV enigzins betaalbaar te houden een duurzaam gefinancieerd iets? Deze vragen zouden wel gesteld moeten worden. En hoe hervormen we het OV dat het wel geld wel in reizigers terug te zien is. Wat kunnen we van het OV verwachten? Hoe zorgen we dat autolozen toch betaalbaar en redelijk kwalitatief op de plek van bestemming krijgen en pakken we vervoersarmoede aan? En zeker in de regio. Hoe kunnen we in de randstad trein/metro lijnen volledig automatisering opdat hier minder personeel voor nodig is? Hoe kunnen we op lange termijn het OV toch weer aantrekkelijk krijgen? En de laatste vervelend iets is hoe gaan we om met de toenemende drukte op de wegen. Helaas iets wat niet de voorkomen is. Hoe kunnen we uiteindelijk OV weer de perspectief geven, die het uiteindelijk wel verdiend en het weer wel nieuwe reizigers kan trekken
Tsja, hoe hervormen we het ov… Ik zou het breder trekken: Hoe hervormen we de mobiliteit en ruimtelijke ordening. Hoe zorgen we ervoor dat men zich goed kan vervoeren met lage kosten, en met weinig belasting van publieke ruimte en veiligheid. Daarin speelt OV een rol, maar ook beleid rondom automobiliteit, infrastructuur, en woon/werk omgeving speelt daarin een rol. Het gaat om het voldoen van de vraag naar vervoer. En nergens is NL zo dunbevolkt dat OV perse niet kan voldoen voor het gros van de mensen. Maar als we er voor gaan kiezen om (meer) auto te gaan/blijven rijden met z’n allen, dan ga je natuurlijk niet ook nog een bus/trein diensten uitbreiden inderdaad, en op sommige plekken zou je het dan misschien nog inderdaad afschalen. Andersom, als je bezit/gebruik van auto (meer) gaat ontmoedigen, dan maakt het wel sense om trein/bus diensten uit te breiden. Daar zit grofweg de keuze bij de verkiezingen.
Vervoer kost sowieso natuurlijk geld. Maar het is uiteraard duurder om iedereen met eigen auto zich te laten vervoeren dan om het middels massaal transport te doen. Het verschil is alleen dat we hOV gezamenlijk betalen, en dat op de rijksbegroting zichtbaar is. Maar de aanschafkosten voor autos alleen is bedraagt zo’n 15 miljard per jaar (en dan komt er nog benzine/verzekering bij). Als we de kosten die we als particulieren maken voor automobiliteit hadden geïnvesteerd in OV, dan had je een OV-netwerk gehad waarmee men wel gek zou zijn om nog een particuliere auto te kopen.
Een goede kritische reactie. Alleen maar geld geven aan het OV lost niets op zolang de sector zijn eigen zaken niet op orde krijgt.
“Verder heb ik mijn stem keus gemaakt en keuzes worden ook op andere gebieden gemaakt dan alleen het OV. Voor mij spelen, die andere gebieden, ondanks ik autoloos ben ook een hele belangrijke rol.”
zoals:
– gezondheidszorg
– onderwijs
– huisvesting
Om maar eens wat te noemen mag ik hopen.
klaas-jozef
Leuk maar Volt en PvdA-GL zijn ook twee partijen die ook staan voor financieel wanbeleid. Dat is voor de meeste kiezers belangrijker dan het geven van cadeautjes aan het OV.
Las gisteren dat Volt de inkomstenbelasting voor een werknemer met een modaal inkomen wil verhogen tot 62% en voor hogere inkomens tot boven de 80%. Laat dat soort luchtfietsers dus maar zitten.
Je kunt de burger niet oneindig leegtrekken voor fatamorgana’s. Omtzigt heeft al gewaarschuwd dat het partij progamma van GL/PvdA dat een werkende straks evenveel overhoudt dan iemand op het sociale minimum (bijstand). Dit lijkt me toch niet echt de bedoeling lijkt me. Terwijl Omtzigt een fatsoenlijk inkomen voor iedereen op zijn programma heeft staan. Ben weliswaar geen NSC kiezer, maar hier heeft Omzigt zeker gelijk.
Pieter Omtzigt is een wolf in schaapskleren, want de afkorting NSC is afkomstig uit een rapport van het duistere World Economic Forum (WEF). Bovendien zijn Omtzigts vrouw Ayfer Koc en broer Dirk-Jan werkzaam bij het in Genève gevestigde WEF.
Wie is omtzigt? Dus als hij iets zegt is het waar? Elke partij zegt zo iets over de ander dus niet serieus te nemen… we kunnen ook genoeg dingen over zijn partij zeggen..
PvdA/Groenlinks is nu opvallend stil over de tientallen tot honderden miljarden die opgebracht moeten worden voor het klimaatbeleid.
Aangezien Timmersmans, samen met D66, Christenunie, en VVD en CDA, met Ceta grote bedrijven een escape heeft gegeven komen de kosten van deze ambitieuze plannen bij de burgers terecht.
Ik ben voor het terugdraaien van het neo liberalisme, maar ik ben tegen grote economische of sociale experimenten waarmee vooral linkse partijen zich in het Oostblok (communisme) en in het westen banlieus, krachtwijken en prachtwijken berucht hebben gemaakt.
@lezer
De banlieus en krachtwijken zijn eerder een gevolg van RECHTS beleid, dan van links beleid.
– In de meeste Europese landen zijn er sinds de Tweede Wereldoorlog vooral regeringen aan de macht geweest die economisch rechts van het midden hebben gezeten.
– De meeste immigratie (in ieder geval in NL) is arbeidsmigratie, vooral gewenst door RECHTSE partijen; waarom? Het houdt de lonen laag voor werkgevers, en hun achterban kan er ook nog indirect grof geld aan verdienen (huisjesmelken, kunstmatige schaarste, etc.). De lasten zijn voor de samenleving als geheel (vooral de onderkant).
En het bedrag dat ‘profiteurs’ aan de onderkant van de samenleving onttrekken verbleekt bij het bedrag wat profiteurs bovenaan in de maatschappij de maatschappij kosten (of regelingen waarbij de sociaal lager geplaatsten mogen betalen voor hun genot). Zoals gezegd – inmiddels hebben we in Nederland een regressief belastingstelsel, wanneer je alle belastingen meeneemt (en niet alleen de nominale inkomensbelasting).
Werkgevers pleiten daarom tot de dag van vandaag voor nog hogere inwonerstallen, maar het liefst zien ze dat andere mensen daarvoor pleiten. Als ze dat zelf doen is het nogal obvious.
Dat neemt niet weg dat PvdA en CDA hard voor gezinshereniging hebben gepleit, en het zijn juist linkse partijen die het instellen van grenscontrole als racistisch zien en juridisch niet houdbaar. Links is trouwens de partij die de problemen in de kracht- en prachtwijken het langst ontkent en zelfs geidealiseerd heeft met het paradigma van de multiculturele samenleving, de term m.b.t. Nederland in de jaren ’90. Mensen die kritiek durfden te uiten werden in de extreem rechtse hoek gezet. Minderwaardig mens zei Marcel van Dam tegen Pim Fortuijn.
Als je het hier niet mee eens bent prima, ik gaf voor mezelf een duiding waarom ik niet op PvdA stem, maar ook niet op neoliberale partijen zoals D66 en de VVD.
Het is net andersom. Volt wil de inkomstenbelasting juist verlágen om tegelijkertijd het ingewikkelde stelsel van toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten en vrijstellingen af te kunnen schaffen.
“28% tot 50.000 euro, 30% tussen 50.000 en 100.000 euro en 35% boven de 100.000 euro. ”
https://voltnederland.org/standpunten/nieuwe-economie/progressieve-inkomsten-en-vermogensbelasting
Jouw verhaal gaat over box 2 dat is alleenvoor ondernemers. Werknemers vallen in box 1.
Kennelijk ben je geen belastingdeskundige want je weet niet eens het het verschil tussen box1, box2 en box3.
@Realisme graag
Dat heb ik nergens beweerd.
@Karel Geerts
Je hebt helemaal gelijk. Ik had de indruk dat Volt dat gelijk wilde trekken als onderdeel van de vereenvoudiging van het belastingstelsel die ze zeggen te willen doorvoeren. Wat ze precies met box 1 willen is op hun eigen website en verkiezingsprogramma namelijk niet terug te vinden. Uiteindelijk vond ik de tarieven in het bronbestand van de CPB-doorrekening. Ook daar is geen tarief van 80% bij. Ik moet wel zeggen dat ik met drie verschillende zevenschijvenstelsels en een huishoudtoelage de versimpeling van het belastingstelsel al op voorhand mislukt vind.
Alleenstaande
11.000-21.000 7%
21.000-31.000 61,3%
31.000-38.000 57%
38.000-73.000 53,0%
73.000-115.000 59,0%
115.000-132.000 53,0%
vanaf 132.000 49,5%
Meestverdienende partner
11.000-24.000 7%
24.000-40.000 61,3%
40.000-48.000 61,3%
48.000-73.000 53,0%
73.000-93.000 59,0%
93.000-115.000 56,0%
vanaf 115.000 49,5%
Minstverdienende partner
11.000-24.000 7%
24.000-40.000 41,0%
40.000-48.000 52,0%
48.000-73.000 53,0%
73.000-93.000 59,0%
93.000-115.000 56,0%
vanaf 115.000 49,5%
En daarnaast: “Volt voert een inkomensonafhankelijke huishoudtoelage in. Ieder huishouden ontvangt 3300 euro plus 1300 euro per volwassene, 3000 euro per kind en een extra bedrag van 3800 euro voor een alleenstaande ouder.”
@johan
Volt wil dus iedereen vooral aanmoedigen om niet meer te gaan werken.
@Johan om 15:44: nogal een tikfout in de tweede regel van je lijstje voor de alleenstaande? 😛
@Tom
Geen tikfout van mij. Zo staat het er echt. Zie cel 589G in https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/maatregelen-kik-2528.xlsx
@Johan om 15:49 uur:
Inderdaad, en trouwens hetzelfde op de tweede en derde regel van het lijstje Meestverdienende partner. Lijkt op een tikfout, die 16,3% zou moeten zijn i.p.v. 61,3%.
Alsof de VVD voor financieel gezond beleid staat.
De VVD en veel andere rechtse partijen staan maar voor één ding: herverdeling van arm naar rijk.
In Nederland is het belastingstelsel regressief: de zwakste schouders dragen de zwaarste lasten. En je, dat is zelfs in de VS niet zo extreem!
En iedereen die huilt om hoge belasting op veel verdieners? De periode van de grootste structurele economische groei in NL vond plaats toen belastingen voor de hogere inkomens (en bedrijven) veel hoger lagen dan nu het geval is.
Het feit dat ze zo gunstig uit allerlei modellen komen is (1) omdat ze hun p[laatjes aanpassen aan de modellen, en (2) omdat de modellen allesbehalve neutraal zijn. Ze zijn zo ingericht dat ze economisch rechts beleid structureel veel gunstiger beoordelen dan andere vormen van beleid.
Ik denk niet dat de plannen voor het OV ook maar enige invloed zullen hebben op de keuze van de gemiddelde kiezer. Het draait nu eenmaal primair om de inflatie, de vele belastingverhogingen, de zorg, de kosten van het milieubeleid, de woningnood, de stikstof, etc.
Draaide het daar maar om. Je komt in deze keuvelcampagne nog meer te weten over het overgewicht van Frans Timmermans dan over de zorgplannen van welke partij dan ook.
Het blijft natuurlijk wel grappig om uitgerekend Frans Timmermans te horen beweren dat er zo’n honger geleden wordt in Nederland.
Sorry het is zwaar off topic, maar dit doet mij aan het spotje van de SP denken rond de vorige Europese verkiezingen…
https://youtu.be/aA4jUU-ntHs
Het is en blijft een klassieker.
Jammer overigens dat deze site in dit verband geen aandacht heeft geschonken aan het rapport van deze week van het KiM met de prognoses voor verkeer en vervoer de komende jaren.
Bedankt voor je veewijzing
verwijzing naruurlijk 🙁 (maar ja, zo “werkt” het)
De peilingen moeten er wel heel ver naast zitten als dit niet uitdraait op een kabinet van VVD, NSC, PVV en BBB of een variant daarop. Het wordt dan na Balkenende I en Rutte I traditie dat een nieuwe premier met een instabiele rechts-populistische coalitie het bordes betreedt.
Voor het OV betekent dat even doorbijten tot betere tijden aanbreken.
Rechtse partijen hebben minder de neiging om de OV te financieren. Het moest kostendekkend zijn.
Dat werkt in de praktijk niet. In de tijd met de Rutte kabinetten is het OV behoorlijk uitgekleed. Taxibussen op zondag i.p v. gewone bussen. In Noordoost Nederland moet je lang over doen op een zondag of in de avonduren. De frequentie is niet hoog.
De investeringen in nieuw spoor was onder de Rutte kabinetten laag. De koudwatervrees voor een nieuwe debacle met HSL & Betuweroute lijken de nieuwe partijen overwonnen te hebben. Ineens is Lelylijn geen taboe meer. VVD traineerde de aanleg van Lelylijn voortdurend.
Taxibussen in plaats van grote bussen reden al in de jaren ’80 onder de naam belbus op zondag en in de avond. Dat is dus van ver voor Rutte.
Je kan ook zeggen dat genoeg jonge kiezers het debacle met de HSL en de Betuweroute zijn vergeten en dat politieke partijen het weer aandurven om miljarden te geven aan de bouwbedrijven en de projectontwikkelaars.
Het valt me tegen dat nieuwe partijen ook in die ‘trein zijn gestapt’ van de Lelylijn.
Het wordt gezien als een statement dat het niet alleen om de Randstad gaat maar dat ook het noorden zijn geld krijgt.
Maar ook lijken het verschillende potjes te zijn. De miljarden voor de Lelylijn zijn vanaf de eerste begrotingsdag niet meer beschikbaar voor de bestrijding van treinuitval, voor voldoende lange treinen, voor schone treinen, voor treinen met betrouwbare toiletten en zo kan ik nog even doorgaan.
De Betuweroute wordt ten onrechte geframed als een debacle.
Nee, er is de komende vier jaar sowieso geen cent voor de aanleg van de Lelylaan, er is alleen geld voor studies. Alle procedures vergen minstens 5 tot 10 jaar, pas daarna kan de aanleg beginnen en dan pas moet er geld op de begroting komen.
@Johan, leg maar uit waarom de parlementaire comissie een farce was en niet nodig.
Het sentiment dat politiek Den Haag Noord Nederland vergeet met spoor en OV klopt wel degelijk.
Kijk maar hoeveel infrastructuur al gebouwd is in de Randstad vanaf 2000. En hoeveel infrastructuur in Noord Nederland. De doortrekking van Noord – Zuid Metrolijn is verder vertraagd. Maar wel essentieel. Gezien de grote partijen zoals Schiphol, KLM en de gemeente Amsterdam is doortrekking van Noord – Zuidmetrolijn waarschijnlijk.
Waarom alles volbouwen in de Randstad? In Noord Nederland kunnen bepaalde groeikernen zoals in Almere en Lelystad ontwikkeld worden. Bijvoorbeeld Emmeloord, Heerenveen en Drachten.
De vraag is hoe de Lelylijn aantrekkelijk gemaakt kan worden dat het véél gebruikt wordt. Alleen een spoorlijn waarop forse tijdswinst gemaakt worden is niet voldoende. In Almere zie je liefst 6 stations nabij de woonwijken. Dat is héél compact.
@Lezer
Je doet je naam geen eer aan, want dat heb ik niet geschreven. De Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten heeft goed werk gedaan om lessen te trekken uit de kostenoverschrijdingen in de besluitformingsfase van de Betuweroute. Dat doet echter niets af aan het nut van de Betuweroute. Zonder Betuweroute zou het algemene spoornet inmiddels zijn dichtgeslibd met goederentreinen.
Ik lees hieruit dat je het verschil helaas uitgelegd moet worden tussen een financieel debacle, een technisch debacle en een vervoerskundig debacle.
Als ik jouw redenatie toepas op de Uithoflijn dan is dat ook geen debacle want immers: anders zou door al die bussen Utrecht zijn dicht geslipt.
Nu ik het toch over Utrecht heb, ook daar hebben ze geleerd van het project. Gelijksoortige termen zijn zoals u weet learing curve en leermoment.
@Hanzeboog: het Noorden, inclusief Urk heeft miljoenen aan compensatie gekregen. Aanvankelijk wilde men dat deels nog besteden aan OV-projecten, maar men heeft dat besteedt aan de versterking van de structuur van de economie, en vooral aan wegen. De voornemens om het OV te verbeteren waren er, maar hadden minder prioriteit.
Zoiets gun ik de noordelingen opnieuw, geef ze geld en laat de burgers beslissen hoe ze het willen inzetten. Bevingsschade volledig vergoeden, scholen en andere basisvoorzieningen in stand houden. Regionaal vervoer versterken, hetzij het OV hetzij de auto als de vervoersstromen voor een trein of regelmatige bus te dun zijn.
Misschien willen ze het geld aan de NS geven zodat er op Koplopers tussen Groningen/Leeuwarden en Zwolle twee toiletten beschikbaar zijn in plaats van een. Want ze weten hoe vervelend het is als je bijna een uur of langer staat te springen als het enige toilet defect is.
Ik denk eerlijk gezegd dat veel politieke partijen binnenskamers heel kritisch staan tegenover het OV. Ook zij zien het gebrek aan bereidheid van de OV-bedrijven en hun personeel om zelf ook maar een stap extra te verzetten. Alles terug naar 1975 lijkt devies.
Wat daarbij opviel: deze week werd het nieuwe Zeeuwse model vanuit Den Haag aangeprezen als het toekomst model voor het platteland in Nederland. Dat betekent alleen maar verdere opheffingen en verschralingen.
Ook opvallend: de kritische houding ten aanzien van de Maaslijn. Het geld voor mobiliteit kan maar een keer worden uitgegeven en daar moet je dus zeer zorgvuldig mee omgaan. Men vindt het plan van bijna een half miljard eigenlijk absurd duur en eigenlijk het geld niet waard.
Wat bedoel je met het Zeeuwse model?
Zie bijv. https://nos.nl/regio/zeeland/artikel/417886-het-nieuwe-busplan-is-een-verbetering-voor-heel-zeeland-zegt-gedeputeerde-van-der-maas
En Google zelf even verder.
Een grote ellende, dit Zeeuwse model. Het helpt alleen nog maar meer mensen de auto in. Maar dat zullen ze ook vast wel willen, dan kunnen ze over een tijdje de boel nog meer inperken “want we zien dat er heel weinig gebruik van wordt gemaakt…” Ja nogal wiedes als je zoiets waardeloos aanbiedt!
Deeltaxi’s en haltetaxi’s die je moet bestellen naar een “hub”, zijn zwaar drempelverhogend om een ov reis te maken. Dat werkt voor slechts een handjevol mensen, maar de rest denkt laat maar zitten.
@Anoniem Bijna lege bussen laten rijden is ook geen oplossing. Het idee achter vraaggebonden vervoer aka belbussen en deeltaxi’s is dat in een gebied met relatief weinig OV vraag toch goed OV aangeboden kunnen worden en mensen weg en naar huis kunnen zonder tallloze bijna lege bussen te laten rijden. Ik heb er inmiddels vele van binnen gezien. Reserveren is idd in eerste instantie een obstakel en daarom met het zo gemakkelijk mogelijk gemaakt worden opdat de mensen, dit echt gaan gebruiken. Reserveren moet een tweede natuur worden.
Er is geen oneindig geld voor het OV, we willen het betaalaar en beschikaar houden, we willen ook geen lege bussen laten rijden (slecht voor het milieu) en dan is een goed opgezette vorm van vraaggestuurd vervoer een goede manier om diensten betaalbaar en van goede kwaliteit aan te kunnen bieden. En dat betekent zo effectief mogelijk rijden en de reiziger wel de garantie geven dat ze met de OV-Chip/pay kunnen betalen en ook gebruik kunnen maken van hun gekochte reisrechten. Ik denk dat er nu een goed nagedacht moet worden hoe we alles zo goed mogelijk gaan organiseren. Ook mensen in rurale gebieden hebben recht op goed OV en dat kan alleen goed en betaalaar (voor reiziger en belasting betaler) als alles zeer efficient wordt opgezet en geen nutteloze bussen rijden, terwijl een belbus, hubtaxi/busje of regiotaxi een efficientere dienst kan leveren. Vanuit deze situatie zou het OV weer kunnen groeien dat er weer nieuwe lijnen kunnen komen.
Baardstaart, mooi gezegd maar busjes tevoren bestellen /reserveren zal nooit gaan werken. Als dat zo ingevoerd wordt zul je zien dat er alleen maar minder vraag komt. Mensen gaan dan andere wegen zoeken.
Je zou voor een half miljard behoorlijk kunnen bijdragen aan bijv. de lijn Leiden – Dordrecht volledig kunnen automatisering inclusief verdubbeling sporen tussen Schiedam en Delft. Hiermee maak je deze belangrijke en drukke spoorlijn robuuster voor de gevolgen van personeelsschaarste en dit is een drukke spoorlijn. Daarmee is dit geld beter hieraan besteedt. Verregaande automatisering van drukke lijnen zou prio 1. moeten zijn voor het geld in grotere infra projecten. Hiermee zouden de meeste mensen met het OV bediend kunnen worden. Geen mooi verhaal voor de regio, maar personeel is schaars en OV gelden kunnen maar een keer uitgegeven worden. Ook de verkeersdruk op het wegverkeer in de randstad is vele malen groter dan in de regio en hier valt dus ook meer milieuwinst te halen.
Wel vind ik heel belangrijk dat al het vraaggebonden vervoer in de regio tegen OV tarief is inclusief gekochte kortingsarrangementen, dat het toegankelijk en goed is.opdat ook in de regio serieus wat aan vervoersarmoede gedaan wordt en het OV er is als mensen het nodig hebben. Een goed en toegankelijk reserveringssysteem en kwalitatief goed vraaggebonden vervoer in de regio is iets waar men ook geld in moet investeren. Zo zou er een app, webpagina (PWA) en nummer moeten zijn om te bellen en de belcentrale automatisch tussen de verschillende vormen van regiovervoer aan kan. Toegankelijkheid en gebruikersvriendelijkheid dienen centraal te staan. Ook mag de centrale geen duur nummer gebruiken.
Ineens lijken de kansen voor Lelylijn en Nedersaksenlijn concreter. Eerst de verkiezingen, formatie van kabinet en daarna voorstellen voor aanleg van Lelylijn en Nedersaksenlijn afwachten. Dan zijn we vele maanden verder. Als het dan concreet wordt.
Maar het is ten opzichte van de Rutte kabinetten een verbetering. VVD heeft de aanleg van Lelylijn altijd getraineerd. Hun voorstel om € 3 miljard te reserveren en dat andere partijen de rest moeten bijspringen is niets anders dan de aanleg van Lelylijn te verschuiven naar 2038. Oftewel zover naar voren schuiven dat VVD er geen verantwoordelijkheid voor heeft.
“Onderzoek doen naar …” is een gebruikelijke politieke methode om iets op de lange baan te schuiven. Dat geeft geen aanleiding om te denken dat er in praktijk iets gaat gebeuren. Bovendien hebben 9 van deze 17 partijen überhaupt niet laten controleren of ze alles wat ze beloven wel kunnen betalen. Dan kun je er vergif op innemen dat dat niet het geval is.
Ik vraag me af wat ik bij die Nedersaksen lijn. Moet denken. Een dubbelsporige elektrische lijn voor 200 kmh of een enkelsporige diesellijn? In het eerste geval gaat het miljarden kosten voor heel weinig reizigers en komt die er dus nooit gezien het zeer beperkte reizigersaanbod.
De Lelylijn heeft meer potentieel maar als ook die gepaard gaat met torenhoge eisen komt ook die er niet.
Het klinkt toch allemaal als de Maaslijn maar dan nog tien keer zo duur. Dus ik wil het allemaal nog wel eens zien.
Waarom zou de Nedersaksenlijn weinig reizigersaanbod hebben? Als je iets goeds en handigs genereert, komen mensen wel hoor.
Diesel begint steeds duurder te worden. Het is waarschijnlijker dat de Nedersaksenlijn vooral enkelsporig en geëlektrificeerd wordt. Zo sober mogelijk.
Volgens het onderzoek zou de Nedersaksenlijn dagelijks 1700-2300 reizigers per dag trekken. De kans op realisatie is bij deze aantallen nihil.
Ik vraag me af welk onderzoek dat dan is. De lijn zal Qliner 300 (vrijwel) volledig vervangen. Dat is een van de drukste buslijnen buiten de Randstad, met vaak meer dan 500 reizigers per uur per richting.
Daar geloof ik helemaal niks van. Dat worden veel grotere reizigersaantallen. De Qliner is al druk en als er een trein gaat rijden trek je alleen maar meer mensen. Want veruit de meeste mensen gaan wel in een trein zitten maar vermijden bussen.
Zeven jaar geleden stond er in de verkiezingensprogramma’s dat er onderzoek kwam naar de heropening van de spoorlijn Weert-Hamont. Ook nooit meer iets van gehoord.
Het is dan natuurlijk wel relevant in welke verkiezingsprogramma’s dat dan stond en of dit terecht is gekomen in het regeerakkoord.
Dit was geopperd door o.a. het CDA en werd ook opgenomen in het regeerakkoord. I&W heeft er vervolgens niets mee gedaan en de politiek ook niet.
Niet verassend dat de liberalen het spoor meer aan de markt willen overlaten. En en links progressief (Verenigd Links met PvdA & Groen Links) en sociaal conservatief meer het spoor willen aansturen via de overheid.
De treinreizigers moeten op de eerste plaats staan. De werkelijkheid is anders. Winst maken is voor de spoorbedrijven het belangrijkste. Waardoor al vele reizigers zijn afgehaakt.
Het zal prima zijn als open acces vervoerders NS willen aanvullen. Dat zal een goede prikkel zijn. Het moet niet zo zijn dat het huidige spoornet “verkaveld” wordt in verschillende delen. Dat zal voor de treinreizigers geen winst zijn.
Laat NS tot 2033 zijn concessie houden. Aangevuld met open acces vervoerders. Als die treinreizigers meer kunnen bieden zullen ze vanzelf meer op het Nederlandse spoorwegnet hun aandeel veroveren.
Op de HSL en met internationaal treinvervoer is de strijd al losgebarsten.
Dan moeten er wel eisen aan NS gesteld worden en absurd lage frequenties het sprintervervoer niet toegestaan worden.
Treindiensten waar NS in het weekend geen halfuurdienst kan bieden moet je aanbesteden.
Precies. Als NS het niet wilt kan een andere vervoersbedrijf in het gat springen als open acces vervoerder.
En dan hoef je niet aan te besteden.
@hanzeboog
Bij open access kun je geen eisen stellen aan de frequenties.
Je draait de zaken om. Bij onderhandse gunning aan een 100% staatsdeelneming kan de overheid niet sturen: NS loopt niet het risico om de concessie te verliezen en eventuele boetes gaan alleen maar van de borstzak in de vestzak. Juist het aanbestedingsmodel geeft de overheid invloed!
Eerlijk gezegd vind ik het wél verrassend dat de liberalen dat nu zouden willen, want zelfs het afgelopen kabinet dat voor de helft uit liberale partijen bestond heeft vol aangestuurd op onderhandse gunning van het hoofdrailnet aan NS. Met zulke liberalen heb je geen communisten meer nodig.
Een onderhands gegunde hoofdrailnetconcessie aangevuld met open acces gaat sowieso niet werken. Het is natuurlijk volstrekt kansloos om de concurrentie aan te gaan met een bedrijf dat wordt gesubsidieerd, de macht heeft over de stations, vervoerbewijzen en reisinformatie en voorrang krijgt bij het toewijzen van rijpaden.
Het is een stukje belastingheffing dat de Nederlandse staat dan kwijt raakt aan de buitenlandse overheden die eigenaar zijn van de buitenlandse spoorwegmaatschappijen.
Het kan ook zijn dat de bedrijfsmonopolist de Nederlandse Staat geen concurrentie wil van andere Staten omdat dat ten koste gaat van de winst.
Variant: NS is momenteel niet winstgevend, maar het omvallen van de NS zou tot veel economische afschrijving leiden, plus andere dimensie, wellicht veel sociale onrust veroorzaken.
Het probleem is dat er zonder concurrentie voor NS geen enkele reden is om acceptabel te presteren.
Je vergeet dat de FMN vervoerders als geïntegreerde vervoerders ook busdiensten uitvoert. Busdiensten zijn de belangrijkste bron van inkomsten.
Alsof Breng in de Achterhoek zoveel treindiensten uitvoert. Een stukje op het hoofdrailnet bij pakken is meegenomen.
Dat is totaal irrelevant.
Bracht doet alleen de drukke spitsritten, terwijl Arriva de rest doet. Waarom er 2 concessies voor deze lijn gebruikt wordt is mij volkomen een raadsel. Arriva had beter alles kunnen doen, want dat is veel efficienter geweest.
Verder vind ik dat de provincie Gelderland zijn reclamebureau beter een flinke trap onder zijn hol kan geven voor het bedenken van belachelijke namen als Breng (Ik noem ze altijd Bracht) en RRReis. Deze namen staan voor pure ongeinspireerdheid en hebben ook geen enkele echte binding met de 3 provincies.
Ik vraag me af waarom er gewoon niet andere vervoerders mogen rijden naast de NS op het hoofdrailnet. De NS claimde dat het door de hoge frequenties niet kon en mocht, maar waarom zou een andere vervoerder van de NS/ProRail/Nederlandse Staat niet mogen aanbieden om die diensten over te nemen? Ze waren dienstregeling-technisch gewoon mogelijk dus excuses van te druk, teveel goederentreinen en ruimte voor onderhoud geldt in dat geval gewoon niet.
@Hanzeboog. Zo goed vind ik de NS niet functioneren en ik zie ook niet he het beter kan. Het personeelsprbleem raakt alle vervoerders, maar de NS is groot en log en alleen gericht op eigen overleving. (zie de affaire rond de aanbesteding in Limburg). Wanneer iets zichzelf proobeert te overleven met je het juist aanpakken. Dan is het tijd voor een ander verhaal. Het overhevelen van treinverkeer naar de provincies leidt er toe dat de provincie stoptreinen (RS/RE) en het bussennetwerk als 1 product kan functioneren en het ook allemaal efficienter kan functioneren. Verder vind ik wel dat de provincie zelf moet kunnen kiezen of ze het aanbesteden of ze het zelf willen doen. Ook de IC lijnen zouden door de provincies gedaan kunnen worden en de regie komt in handen van de provincie met het landelijke eindstation en dit met de betrokken andere provincies deze lijnen moeten regelen. Alleen zou een vervoersautoriteit de slots aan de provincies moeten verdelen.
Over open-access kan ik minder enthousiast worden, want dit gaat een wild west worden en het risico is aanwezig dat dit het concessie OV en metname de meer winstgevende lijnen van concessie OV bij deze cowboys komen, die dit goedkoop aanbieden en de duurdere lijnen langzaam verdwijnen, terwijl winstgevende lijnen anders de hogere kosten voor de minder winstgevende lijnen deels dekken. Het is van belang om een samenhangend OV netwerk te hebben.
Ook dat er al bijna 10 vervoerders aangemeld heben voor Amsterdam – (Parijs, Berlijn en London) zie ik uiteindelijk niet als in het belang van de reiziger.
Het grote risico van Open access is een race naar de bodem.
NS kan het personeelsprobleem voor de middellange termijn volgens mij gewoon oplossen door eenmansbediening op de trein in te voeren en de wijze van controleren over te nemen van de wijze waarop Arriva het doet. Als daarbij ook eindelijk eens werk gemaakt wordt van het aanleggen van poortjes (ook een project dat halfslachtig is uitgevoerd en waar inmiddels nauwelijks nog effectiviteit is), denk ik dat er met minder personeel meer resultaat kan worden behaald.
De afgelopen week heb ik enkele malen met de trein gereisd. Eenmaal van Groningen naar Breda en retour. De hele dag ben ik niet gecontroleerd. De gastheren/visitekaartjes/conducteurs hadden blijkbaar belangrijker taken. Op de terugweg te Utrecht stapte een groepje vervelende jongeren (stereotype zwartrijders) de eerste klasse stiltecoupe (ICM-4) in om daar te gaan keten. De conducteurs die samen de sluitprocedure doen zien het aan vanaf het balkon en besluiten de andere kant op te lopen.
Ook tweemaal met de sprinter van Groningen Europapark naar Zwolle gereisd (en retour). Alle ritten met een enkele SNG-3. Op de terugweg geen conducteurs gezien. De eerste heenweg zaten twee conducteurs op leeftijd bij mij in de eerste klasse. De hele rit hebben ze zitten zeuren over hun werkgever. Geen enkele keer hebben ze enige aandacht besteed aan de reizigers. Het was sluitprocedure doen en weer gaan zitten. De tweede heenreis zat er een aspirant onder begeleiding van een HC in de eerste klasse. De HC die dienst had deed de sluitprocedure de hele rit vanuit de cabine achter ons. De aspirant heeft de hele rit niet opgekeken van al het interessants op zijn telefoon. Goed voorbeeld doet goed volgen…
In de coronaperiode zag je nooit een conducteur. Daarna kreeg ik de indruk dat er steeds meer conducteurs waren die hun werk wel iets serieuzer namen. Inmiddels is die indruk verdwenen. Het lijkt wel alsof ze het opgegeven hebben.
Het is jammer dat NS haar personeel niet weet te motiveren het beter te doen. Op deze wijze is het gewoon een bedrijf dat daarnaast gedwongen aan werkverschaffing doet. Niemand is erbij gebaat dat in stand te houden. Zelfs de conducteurs zelf niet.
Volkomen eens met Annemiek! Wat voegt een conducteur nog toe behalve even wat sleutelen? In mijn ogen dient een conducteur er te zijn voor de klanten – dat betekent dus heen en weer lopen, mensen aanspreken, vervoerbewijs controleren, signaleren van vervelende situaties en daarop actief handelen, daadkracht. De baas op de trein is de conducteur, niet de zwartrijder of overlastgevers. Deze week zat er eentje erg vervelend te doen – muziek hard aanm schreeuwen in een voor mij onbekende taal. Hij had een fiets bij zich en had deze in het looppad gezet. Na uitstappen zag ik hem met fiets snel achter iemand aan door het poortje lopen. Zo gaat dat, lekker zwartrijden van Haarlem naar Rotterdam. Ik stoor me er mateloos aanm en stoor me er nog meer aan dat er dan de hele rit géén personeel te zien is en deze persoon hier zomaar weer mee wegkomt.
Zolang de heilige, niet-werkende conducteur wordt gehandhaafd zal er bij NS geen enkele verbetering komen.
Nedersaksenlijn verbindt Oost Nederland met het noorden via Emmen Zuidbroek en Gronongen. Een boogje richting Winschoten zal een extra impuls geven voor een directe trein naar Leer D. en verder.Lelylijn moet door de polder en Emmeloord/Urk, Drachten, Lemmer, Leek en Gronongen Hoogkerk kunnen hun langverwachte station krijgen. Maaslijn is eind 2027 elektrisch en kan als IC tussen Nijmegen, Venlo, Roermond naar Maastricht en Heerlen doorrijden. Reactiveer de Nijmegen Kleve lijn , waar Nijmegen Heyendaal een overstapstation van en naar Maaslijn wordt. Ook de IJzeren Rijn Antwerpen, Weert, Roermond, Mönchengladbach voor reizigersdienst heropenen, met goede aansluitingen op en van Arriva of NS trein. Lightrail Maastricht Randwyck, Maastricht naar Hasselt openen via oude spoorbedding. Terneuzen Gent B. heropenen en een nieuwe lijn Utrecht Oosterhout Breda. Voltooiing 4 sporen Delft Campus Schiedam Centrum met een station Schiedam Kethel in 2030. Badhoevedorp moet een metrohalte krijgen aan verlengde Noord Zuidlijn. Ook Diemen Snoep moet een station krijgen bij tram19 aan Zuidtak en toekomstige IJmeerverbinding. Ring metro Amsterdam verlengen van Isalatorweg naar Noord, zodat West en Noord ook een snelle railverbinding krijgen. Centraal Station is al overbelast dus maak de ring af naarvan Noord!
I have a dream….
In dit overzicht van treinreiziger.nl is er één partij genegeerd: de PVV.
God, en laten die nou net de grootste zijn geworden. Overigens is dat voor de treinreiziger an sich helemaal niet zo’n ramp. Wel kunnen de boeken over het klimaat voorlopig weer de kast in.
Inderdaad, de groene hype is weer voorbij. Het heeft wel veel geld gekost.
De spotjes van Eneco c.s. (“we doen het nu”) kunnen opgeborgen worden.
Tja, dat is inderdaad een beetje pijnlijk. Een probleem is dat het OV de laatste tijd vooral gelobbyd heeft bij de verkeerde partijen. Aan de relaties van Koolmees bij D66 heeft NS plotseling niet zo veel meer.
In denk dat vele peperdure infra plannen en het NL-ticket van Anoniem in de diepvries gaan. Er lijken nu andere prioriteiten.
Er lijkt me niet zoveel aan de hand voor het OV, onafhankelijk van hoe de formatie gaat plaatsvinden. Dit aangezien de VVD hoe dan ook nodig lijkt om te kunnen formeren. Ik verwacht dat zeker het treinverkeer gewoon kan blijven aankloten. Gaat het over rechts, dan kun je wellicht wat meer marktwerking verwachten. Niet per definitie slecht. Ik denk dat het OV per bus gewoon in de negatieve spiraal blijft. Als de boel wel over links gaat, heb je de kans dat ze extreem willen doorslaan in groene shit.
NS heeft in elk geval niet het meest te vrezen. Als je je op dit moment tegen een hoog tarief laat inhuren als ‘diversity and inclusion officer’ bij de rijksoverheid, dan kun je alvast je doosje spulletjes wel klaarzetten voor het moment dat je eruit gezet wordt.
In het vorige artikel werd de PVV, gelinkt bovenaan de pagina, werd de PVV besproken in een alinea van 7 zinnen, terwijl er in het hele verkiezingsprogramma van de PVV bij elkaar maar 4 zinnen over openbaar vervoer staan. Daarmee is dus alles al gezegd.
Dat klopt.