Spoorsector bij calamiteiten knel door organisatiestructuur en bijsturing

De winterproblemen op het spoor werden vooral veroorzaakt door de bijsturing, uitvallende computers en de organisatiestructuur. Defecte wissels en treinen zijn in veel mindere mate verantwoordelijk voor de spoorchaos. De komende jaren blijft de kans op herhaling aanwezig. Dat meldt de Telegraaf op basis van vertrouwelijke rapporten.

Een woordvoerder van de NS bevestigt het bestaan van het rapport. CDA-Kamerlid Sander de Rouwe wil dat het rapport zo snel mogelijk naar de Kamer wordt gestuurd. Dat zou eerder niet zijn gedaan omdat het bedrijfsgevoelige informatie zou bevatten. De Telegraaf trekt op basis van het rapport de conclusie dat ProRail en NS kunnen stoppen om naar elkaar te wijzen: beide kemphanen hebben even veel schuld aan de winterproblemen. 

Bijsturing
Dat de bijsturing een knelpunt is bij veel of grote storingen, is eigenlijk geen nieuws. Ook Minister Schultz kwam eerder tot de conclusie dat de bijsturing het knelpunt was van de winterproblemen. Dezelfde analyse maake Treinreiziger.nl al een week na de winterproblemen. Echter, niet alle analyses wezen in eerste instantie richting de bijsturing. Uit een eerder uitgelekt rapport van NS werden de vele wisselstoringen als oorzaak gezien, wat overigens ook deels correct is. Immers, als er geen wisselstoringen waren geweest dan was de bijsturing niet in problemen gekomen.

Organisatiestructuur
Uit de vertrouwelijke rapporten waaruit de Telegraaf citeert komt echter nog een ander probleem naar voren: de organisatiestructuur. Een terechte constatering. Bij de bijsturing is een groot aantal spelers betrokken. Daardoor verloopt communicatie via veel schakels en is het moeilijk bij een grote ontregeling het totaaloverzicht te bewaren. De oplossing leek in het verleden vaak gezocht te worden door een nieuwe schakel aan het proces toe te voegen. 

Nieuwe structuur
ProRail en NS erkennen nu dat het proces geheel hernieuwd moet worden. "We gaan de bijsturing van treinen volledig herzien," zegt Erik Sigger, verantwoordelijke voor de wintermaatregelen bij NS tegen de Telegraaf." Bij het ontwerpen beginnen we bij nul. Uitgangspunt is: hoe zet je die processen optimaal neer. Daarbij kijken we niet naar wat het beste is voor ProRail of voor NS, maar voor de reiziger.” Nu gebeurt de bijsturing nog via 22 locaties; onder andere via de treindienstleiding (13 posten), NS bijsturing voor personeel (5 locaties) en via het OCCR. 

Vergissing
Verder erkent hij in de krant dat NS aanvankelijk er vanuit ging dat het spoorbedrijf winterklaar was. "Maar dat is niet zo", zegt Sigger nu. Voordat het proces herzien is, kan er een aantal jaar overheen gaan. Tot die tijd hopen NS en ProRail herhaling te voorkomen door bij verwacht slecht weer over te stappen op een uitgedunde dienstregeling.

Computersysteem
Ook een nieuw computersysteem, Crews genoemd, moet uitkomst bieden. Met dit systeem zouden vier personeelsleden 400 tot 500 treinen per uur kunnen bijsturen. Nu kan de bijsturing slechts 70 treinen per uur bijsturen. Het systeem zou zelfs op interesse kunnen rekenen van de Zwitserse Spoorwegen.

Planning
Een andere oplossing is die snel en gemakkelijk te realiseren is, is het versimpelen van het personeelsrooster. In de volksmond inmiddels beter bekend als ´het rondje om de kerk´. Maar dat ziet NS anders; volgens het bedrijf vormen de personeelsroosters geen probleem. NS ziet dan ook niets in het ´rondje om de kerk´, tot blijdschap van de vakbonden.
Als personeel in de planning alleen op één traject  per dag mag worden ingezet, zou er meer personeel nodig zijn. Dat zou de NS 60 miljoen euro per jaar kosten. Volgens NS wegen de voordelen dan ook niet op tegen de extra kosten.

Vakbonden
Het geld kan echter moeilijk de reden zijn: het bedrijf heeft een jaarlijkse omzet van 3,6 miljard en maakte in 2011 nog een winst van 211 miljoen euro. Tussen 2010 en 2011 stegen de loonkosten ook met 60 miljoen; van 1.238 miljoen naar 1.299 miljoen. De werkelijke reden is het personeel, die een simpele personeelsplanning nooit zullen accepteren. In 2001 werd duidelijk dat het personeel dan liever het spoorsysteem dagenlang platlegt. In dat jaar daalde zowel de punctualiteit als de klanttevredenheid naar een dieptepunt. Door de spanningen binnen het bedrijf liep het ziekteverzuim onder conducteurs op tot bijna 18 procent. Dat nooit meer, moet de huidige NS-top gedacht hebben.

Foto: Guus van de Wetering / NS