HSL-plan van NS is nog geen volwaardig alternatief

Het HSL-plan van NS heeft een paar verrassende positieve punten, zoals de terugkeer van een uurlijkse Benelux vanaf Amsterdam. Dat is gunstig voor de reiziger. Toch is er geen sprake van een volwaardig alternatief HSL plan. Dat betoogd redacteur Hildebrand van Kuijeren van Treinreiziger.nl. Hij hoopt dat Tweede Kamerleden het plan zullen aanscherpen.

Opinie, Hildebrand van Kuijeren, Treinreiziger.nl

Terecht startte NS bij de presentatie van de HSL plannen met excuses. Volgens NS had het spoorbedrijf ditmaal eerst naar de reiziger geluisterd. En ik zie inderdaad dat verschillende wensen van provincies en reizigersorganisaties in het plan zijn verwerkt. Zo krijgt zowel Breda als Den Haag uurlijks een internationale toeslagvrije trein. Maar daarmee zijn we er nog niet. Want de HSL wordt veel minder met het hoofdrailnet geïntegreerd als in 2011 werd beloofd.

HSL minder geïntegreerd dan beloofd
In 2011 beloofde NS namelijk vier HSL-treinen per uur richting Eindhoven, daar zijn er nu twee van over. Ook de HSL-intercity Almere – Schiphol – Rotterdam is verdwenen. Die trein zou toeslag vrij worden en 160 kilometer per uur gaan rijden, in aanvulling op de vier andere binnenlandse Fyra´s die 250 kilometer per uur zouden gaan rijden. Niet alleen de toeslagvrije intercity Almere – Schiphol – Rotterdam is verdwenen, maar ook de snelheid van de overige binnenlandse treinen is verlaagd naar 200 kilometer per uur. Van een volwaardig alternatief is dus binnen Nederland geen sprake.

Benelux wordt langzamer
Richting België biedt het plan inderdaad meer keuzevrijheid. Het idee om de Benelux uurlijks te laten terug keren vanuit Amsterdam is een positieve meevaller. Maar de Benelux wordt wel langzamer. Waar de trein in 2012 nog 2 uur en 56 minuten onderweg was, wordt dat in de toekomst 3 uur en 16 minuten. Anders dan Mansveld vrijdag tegenover de NOS zei, gaat die trein ook geen 200 kilometer per uur rijden, maar 160 kilometer per uur. 

Thalys blijft duur
Op zich kan het acceptabel zijn dat de Benelux iets trager wordt. Maar de hogesnelheidstrein wordt geen voordelig alternatief. Bij de Fyra kostte een enkeltje op hogesnelheid naar Brussel minimaal 25 en maximaal 39 euro (2e klas). Bij de Thalys kan een enkeltje tot 79 euro kosten! En dan met minder flexibiliteit. Iedereen die de Thalys te duur vind, kan straks nog wel met de Benelux, maar profiteert verder nauwelijks van de aanleg van de dure lijn. Ook voor pendelaars hoeven we op de Thalys geen voordelig tarief te verwachten voor pendelaars. Want, zo meldt NS, de tariefstructuur en reserveringsplicht zal bij Thalys ongewijzigd blijven.

Betrouwbaarheid
Ook lijken de eisen voor de HSL minder strikt. In de HSL-concessie mocht NS door eigen toedoen maximaal 0,5% van de treinen schrappen en mocht maximaal 5% vertraagd zijn. Die specifieke eisen gaan nu niet gelden voor de Benelux. Als een trein vertraging heeft, kan de reiziger bovendien minder snel zijn geld terug vragen. Nu mag dat nog vanaf 15 minuten, vanaf 2015 pas vanaf 30 minuten.

Afweging
Positief is wel dat er nieuwe rechtstreekse verbindingen komen met Lille en Londen. Maar alles tegen elkaar afwegende kan ik op dit moment nog niet spreken van een volwaardig alternatief. Zeker ook omdat snelle treinen pas vanaf 2021 zullen instromen. Vier jaar later – in 2025 – eindigt de concessie vervolgens. Dus als straks na acht jaar wachten alle afspraken zijn nagekomen, dan hoeven er vervolgens nog maar vier jaar treinen te rijden. 

Bezwaarpunten oplossen
Moeten we dan direct de HSL afpakken van NS en de lijn aan een andere vervoerder geven? Dat gaat mij vanuit het reizigersperspectief op dit moment te ver. Immers, geen enkele andere vervoerder kan de HSL integreren met het hoofdrailnet. Maar er moet nog wel heel wat bijgeschaafd worden aan de plannen. Maar als de hogesnelheidslijn verder wordt geïntegreerd in het hoofdrailnet – zoals eerder werd beloofd – zijn al heel wat bezwaarpunten opgelost. Als de Benelux dan ook nog eens even snel wordt als in 2012 of de Thalys goedkoper en flexibeler, is het voor de reiziger op lange termijn een goed plan.

Oneerlijk maar aanscherpen
Dat neemt overigens niet weg dat het – vanuit het perspectief van de vervoerders – oneerlijk blijft dat NS wordt beloond voor het onrealistische HSL bod van 2001. Dat blijft zuur. Zeker ook omdat zij ook niet de mogelijkheid hebben gekregen om ook een alternatief plan in te dienen. Ik kom echter niet op voor de belangen van vervoerders. Vanuit het perspectief van de reiziger is het meest interessant als het NS bod verder wordt aangescherpt. 

2011: NS zegt het hogesnelheidsnet te willen uitbreiden

2013: Het nieuwe eindbeeld dat NS per dienstregeling 2017 schetst