Laat Actieplan Spoor ook gelden voor HSL

Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft op Youtube een promotie video geplaatst over hoe geweldig de uitvoering is van Actieplan Spoor. Onder deze naam zet het Ministerie samen met de Nederlandse Spoorwegen zich in voor jaarlijks vijf procent reizigersgroei. Door de financiële crisis komt daar momenteel weinig van terecht. Als het actieplan zich ook zou richten op de HSL, zou dat kunnen veranderen. 

Minister Eurlings en de Nederlandse Spoorwegen spreken dikwijls over "enorme ambities" als ze het hebben over de gewenste jaarlijks vijf procent groei. Toch valt dat wel mee. Zwitserland, België en Noorwegen hebben de laatste jaren een sterkere reizigersgroei dan Nederland. Binnenkort zal Treinreiziger.nl hier nader over publiceren.

Maar is een reizigersgroei van vijf procent in Nederland niet extra lastig vanwege het drukbereden spoorwegnet?
In zekere zin is dat waar. Maar het Zwitserse spoorwegnet is minstens even druk, volgens de SBB zelfs drukker. En zoals gezegd is de reizigersgroei in Zwitserland groter. Dus het kan wel.

Hoe staat het er nu voor met Actieplan Spoor?
Volgens het filmpje van het ministerie rijden er sinds de start van Actieplan Spoor – twee jaar geleden – op veel trajecten extra treinen, zowel stoptreinen als intercity´s. Dat geeft naar mijn inzicht een iets te rooskleurig beeld. Ja, het klopt dat er op diverse trajecten treinen bij zijn gekomen. Maar op de meeste trajecten is het treinaantal gelijk gebleven. De plannen voor iedere tien minuten een trein op de belangrijkste corridors kunnen wel als ambitieus gezien worden. Maar zover is het nog niet.
Sommige dingen uit het Actieplan spoor zijn slim, zoals een gratis voordeelurenkaart aan afgestudeerde studenten. Maar of het wegwijs maken van 9.000 senioren tot meer reizigerskilometers gaat zorgen, is te betwijfelen. In elk geval is de gewenste vijf procent groei de laatste twee jaar nog niet gerealiseerd. 2008 kwam met 4,1 procent wel in de buurt. In 2009 maakte alleen studenten iets meer reizigerskilometers, waardoor er sprake was van een toename van 0,8 procent.

Wat moet er dan gebeuren om de gewenste reizigersgroei te realiseren?
Op dit moment rijdt de Fyra één keer per uur over de hogesnelheidslijn. De snelle trein doet er 20 minuten sneller over dan de reguliere trein, maar kost ook ruim 7 euro meer. De trein wordt nu nog amper gebruikt. In de daluren reizen er 25 reizigers per uur per richting over de lijn, in de spits is dat 100 reizigers.
Hier valt grote reizigersgroei te realiseren als de Fyra een jaar lang toeslag vrij zou zijn en een hoge frequentie zou hebben. De plannen voor frequentie verhoging liggen er, maar dan wel met toeslag.

Levert een toeslag vrije Fyra dan zoveel extra reizigers op?
Ja, dat zal veel extra reizigers opleveren. Bijvoorbeeld ieder kwartier een Fyra die 20 minuten sneller is dan de reguliere trein, is nogal wat. Daar kan de auto ook echt niet tegen op. De reguliere trein kan vervolgens op meer stations stoppen, omdat doorgaande reizigers snel en goedkoop met de Fyra kunnen. De extra stops van de reguliere trein levert dan ook weer extra reizigers op.  
Overigens heeft NS het plan om de reguliere trein extra vaak te laten stoppen. Maar daar tegen over staat geen snel alternatief zonder toeslag. 

Wat kost het om de Fyra toeslag vrij te laten rijden?
In 2009 moest NS (of eigenlijk HSA) 29 miljoen betalen om een half jaar over de hogesnelheidslijn te mogen rijden. Geleidelijk zal dit bedrag oplopen naar 150 miljoen per jaar.  Normaal moet de toeslag hier een bijdrage in leveren om deze kosten te dekken, maar als dit zou dan gecompenseerd kunnen worden door subsidie. 

Maar kan je zomaar subsidie geven aan NS om de Fyra toeslag te laten vervallen?
Dat ligt inderdaad lastig. NS was niet de enige die over de hogesnelheidslijn wilde rijden. 13 partijen hebben destijds een bod uitgebracht op de hogesnelheidslijn. Nu NS diep in de buidel heeft getast om de lijn binnen te halen, ligt het gevoelig om vervolgens subsidie te gaan geven. Als dit wel zou kunnen, zou dit enorm veel mogelijkheden bieden om de gewenste reizigersgroei ook tijdens de economische recessie te kunnen realiseren. Maar waarschijnlijk zal het zo niet gaan lopen. Het is aannemelijker dat over twee jaar – als actieplan spoor afloopt – de partijen tot de conclussie komen dat vijf procent reizigersgroei te ambitieus was, gezien de economische crisis. Terwijl vijf procent reizigersgroei toch echt mogelijk is.

Dit is een opinie artikel van Hildebrand van Kuijeren, hoofdredacteur / eigenaar van treinreiziger.nl.