Elke partij is voor OV – maar vaak zonder extra budget

Vraag een politicus of hij/zij het openbaar vervoer belangrijk vindt en het antwoord is met zekerheid ‘ja’, ‘jazeker’ of ‘natuurlijk!’. Trein- tram- en busreizigers zijn immers ook kiezers. Maar als we denken aan de Engelse uitdrukking put your money where your mouth is, dan wordt het in veel gevallen een ander verhaal en duiken de mitsen en maren op.

• Zie ook: Zo stemde de politiek bij OV-moties

Investeringen
Een aardige ‘lakmoesproef’ is dit keer het pleidooi van de OV-sector om jaarlijks een miljard euro extra uit te trekken voor het openbaar vervoer. Het pleidooi krijgt instemming van veel partijen, het meest van D66, SP en GroenLinks. Toch is alleen GroenLinks bereid om een concreet bedrag te noemen dat daarbij in de buurt komt (jaarlijks 900 miljoen euro). Daar zit dan meteen een wensenlijstje voor spoorverbeteringen bij waarvoor zelfs dát bedrag amper voldoende is. Verrassend is de betrekkelijke zuinigheid van de ChristenUnie, die ondanks behoorlijke ambities op het gebied van het spoor over een periode van twaalf jaar 630 miljoen euro extra daarvoor wil uittrekken. Ook zuinig is het CDA, dat 300 miljoen uittrekt voor maatregelen op het gebied van infrastructuur, maar dat is dan zowel voor de auto als voor het openbaar vervoer.

Voor de duidelijkheid: dit is geen pleidooi om ongericht met (belasting)geld te smijten, maar in het licht van snel toenemende filedruk én congestie op het spoor zijn extra investeringen om de stadsregio’s bereikbaar te houden bepaald geen luxe. Bovendien heeft NS-topman Van Boxtel er terecht op gewezen dat we eigenlijk al te laat zijn, want zelfs als we vandaag zouden beginnen met plannen maken, dan zijn we zeker tien jaar verder voor ze gerealiseerd zijn.

Marktwerking
De scheiding der geesten zien we ook als het gaat om meer of minder marktwerking, bijvoorbeeld in de vorm van het (niet) afzonderlijk aanbesteden van de sprinterdiensten van NS. VVD en D66 zijn in het algemeen voor meer marktwerking op het spoor, zonder specifiek op de kwestie van de Sprinters in te gaan. Het CDA, dat zich in het verleden ook pro-marktwerking heeft uitgelaten, is nu terughoudender en wil het einde van de huidige concessieperiode afwachten.

Verrassend is vooral de opvatting van GroenLinks, dat soepeler tegen aanbestedingen aan lijkt te kijken dan in het verleden. De partij sluit aanbesteding van de Sprinters niet categorisch uit als dat het gevolg is van de keuze om de coördinatie van al het regionaal openbaar vervoer in stedelijke regio’s in één hand te leggen.

PvdA en SP zijn ronduit tegen aanbesteding van de Sprinters, de SP wil liefst de hele huidige ordening van de spoorsector terugdraaien en weer komen tot één NS (een standpunt waar de partij al jarenlang consequent aan vasthoudt). De ChristenUnie voelt er ook niets voor de Sprinters afzonderlijk aan te besteden omdat het werkelijke probleem volgens deze partij te krappe infrastructuur is. Op zich geen onjuiste analyse, maar juist de ChristenUnie toont zich zoals al opgemerkt op dit punt behoorlijk zuinig.

Buitenland
Veel partijen hebben wensen om het internationale treinverkeer te verbeteren. Zo wil de PvdA ondere andere een trein Hengelo – Münster en een betere verbinding naar België vanaf Roosendaal. Ook hebben veel partijen wensen over het treinverkeer naar België via de HSL-Zuid. Dat wil bijvoorbeeld de ChristenUnie. Het CDA wil niet alleen meer treinen via de HSL-Zuid maar ook nieuwe verbindingen naar Düsseldorf en Keulen. Ook D66 benoemt goede mobiliteit in de grensregio’s. Het realiseren van meer internationale verbindingen moet altijd in samenspraak met onze buurlanden. Daardoor zijn het mooie wensen, maar ondanks het brede politieke draagvlak, is het de vraag wat er van terecht gaat komen.

Vertragingsschade
Over het afschaffen van de vrijstelling voor vervolgschade door vertragingen lopen de meningen uiteen. CDA en ChristenUnie vinden de vrijstelling “niet meer van deze tijd” en willen ervan af; de rechter moet zich er in voorkomende gevallen maar over uitspreken. Ook de SP is voorstander van afschaffing van de vrijstelling, maar ziet meer in duidelijke afspraken over schadevergoeding zoals in de luchtvaart (en ziet daarbij wellicht over het hoofd dat veel luchtvaartmaatschappijen van alles proberen om onder het betalen van schadevergoedingen uit te komen). GroenLinks voelt er juist niet voor om de bestaande regeling op de schop te nemen, juist om te voorkomen dat we in een “Amerikaanse claimcultuur” belanden.

Het is zeker geen onderwerp dat in de komende formatiebesprekingen een belangrijke rol zal spelen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dat waarschijnlijk voor het hele openbaar vervoer zal gelden. Aan het eind van een kabinetsformatie behoort Infrastructuur en Milieu meestal tot de losse eindjes. Het is een hoofdpijndepartement om je als partij op te profileren, want de files los je toch niet op.

Maurits van den Toorn heeft voor Treinreiziger.nl alle verkiezingsprogramma’s op het gebied van openbaar vervoer bekeken. Ook heeft de redactie van Treinreiziger.nl daarnaast contact opgenomen met de grootste politieke partijen om hun OV-keuzes toe te lichten.